అజరామర సూక్తి – 298 अजरामर सूक्ति – 298 Eternal Quote – 298

                         అజరామర సూక్తి – 298

अजरामर सूक्ति – 298

Eternal Quote – 298

https://cherukuramamohan.blogspot.com/2021/07/298-298-eternal-quote-298.html

पिता रत्नाकरो यस्य लक्ष्मीर्यस्य सहोदरी ।

शङ्खो भिक्षाटनं कुर्यात् नादत्तमुपतिष्ठते ॥-17-05 - चाणक्य नीति

పితా రత్నాకరో యస్య లక్ష్మీర్యస్య సహోదరీ ।

శఙ్ఖో భిక్షాటనం కుర్యాన్నా దత్తముపతిష్ఠతే ॥ 17-05 - చాణక్య నీతి

పై శ్లోకమునకు ఇదే అర్థముతో, ఈ విధమగు పాఠాంతరము కూడా                              

చదివినాను.

పితా రత్నాకరో యస్య లక్ష్మీర్యస్య సహోదరీ ।

శఙ్ఖో రోదతి భిక్షార్తీ  నాదత్తముపతిష్ఠతి ॥

కంబును లక్ష్మియున్  కనగ కారణ మేమొ జలేశుడయ్యుయున్

అంబుజ విష్ణుదేవునకు అవ్యయమై ఎద నిల్చి పోవగా

కంబువు భిక్షగాని కగు కంఠపు ధ్వానము దాతృ కర్ణముల్

అంబుదఘాత శబ్దముల అట్టుడికించెను చేరి మోవిపై

ఒకే తల్లిదండ్రులకు పుట్టినంత మాత్రాన పుట్టిన ఇరువురూ ఒకే అదృష్టము కలిగియుఃడనవసరము లేదు. సుమతి శతకకారుడు బద్దెన ఇదే విషయమును ఈ క్రింది విధముగా చెప్పినాడు.

ధనపతి సఖుఁడై యుండియు

నెనయంగా శివుఁడు భిక్షమెత్తఁగవలసెన్

దనవారి కెంత గలిగిన

తన భాగ్యమె తనఁకుగాక తధ్యము సుమతీ!

కుబేరుని మితడయ్యు శివుడు భిక్షువే!

ధన వంతుడైన కుబేరుడు స్నేహితుడుగా ఉన్నప్పటికీ కూడా ఆ మహేశ్వరుడు బిచ్చమెత్తుట సంభవించెను. కాబట్టి, తన స్నేహితులకు ఎంత సంపద ఉన్నప్పటికీ మనకు ఉపయోగపడదు. మన భాగ్యమే మనకు ఉపయోగపడుతుందని ఈ పద్యం యొక్క భావము. శివుడు కుబేరుడు ప్రక్కప్రక్కనే ఉంటారు. కుబెరునిది ఉత్తరామైతే ప్రక్కనే ఈశాన్యము అది శివుని స్థానము. ఆవిధముగా వారు మితృలు. ఎవరి అదృష్టము వారిది అన్నదే ఈ పద్యము యొక్క సారాంశము కూడా!

पिता रत्नाकरो यस्य लक्ष्मीर्यस्य सहोदरी ।

शङ्खो भिक्षाटनं कुर्यात् नादत्तमुपतिष्ठते ॥-17-05 - चाणक्य नीति

भावार्थ बिना बदले इस श्लोक का पाठांतर इस प्रकार है l

पिता रत्नाकरो यस्य लक्ष्मीर्यस्य सहोदरी l

शंखो रोदति भिक्षार्थी नादत्तमुपतिष्ठति ll

जिसका बाप रत्नाकर (रत्नों का खजाना समुद्र ) और लक्ष्मी जिसकी सगी बहन है , वह शंख भी यदि 

भीख माँगता फिरे तो इसका यही मतलब है कि , बिना दिये कुछ किसी को मिलता नहीं।

हल्के शब्दों में लिखे गए इस सुभाषित के पीछे का विचार यह है कि भले ही दो व्यक्ति एक ही माँ से पैदा 

हुए हों, उनकी नियति अलग-अलग होती है। उनमें से एक विलासी जीवन व्यतीत कर सकता है, दूसरा 

बहुत गरीब हो सकता है और यहाँ तक कि एक भिखारी बनें। यहां लेखक पौराणिक कथाओं के 'समुद्र 

मंथन' के महाकाव्य को संदर्भित करता है, जिसके अनुसार देवताओं और राक्षसों (देव और दानव) ने 

समुद्र मंथन के लिए एक साथ मिलकर सुमेरु पर्वत को मंथन उपकरण के रूप में इस्तेमाल किया और 

वासुकी नाग (ए सर्प) मंथन से जुड़ी रस्सी के रूप में। मंथन की प्रक्रिया के दौरान लक्ष्मी और शंख सहित 

कई उत्पादों को समुद्र से बाहर लाया गया था, जिन्हें भगवान विष्णु ने अपनी पत्नी के रूप में लिया था, 

हलाहल विष (सबसे शक्तिशाली जहर), जिसे भगवान शिव ने इस ब्रह्माण्ड को बचाने के लिए पिया था। 

अमृत जो अपने पीने वाले को अमर बना देता है, जिसे हड़पने के लिए देवता और दानव आपस में लड़े। 

जन्मस्थान, माता पिता एक ही होनेपर भी माता लक्ष्मी भगवान् विष्णु कि पत्नी बनी और शंख भीख मांगते 

समय बजाने वाला भिक्षार्थी के रोदना का हिस्सा बनगया। इसलिए सगे भाई बहन होतेहुए भी तकदीर 

अपना अपोना होता है l

pitā ratnākaro yasya lakṣmīryasya sahodarī ।

śaṅkho bhikṣāṭanaṃ kuryāt nādattamupatiṣṭhate ॥ 17-05 - cāṇakya nīti

His father is the ocean, Goddess Lakshmi herself is his sister, (but) the conch is used 

for begging alms...,   justice is not done by it.

A conch is born in the ocean. So, the ocean is his father.  Goddess Lakshmi, who is 

the Goddess of wealth, was also born from the ocean. Hence, she becomes the 

conch's sister. The ocean is also the maker of abundant precious gems. Despite a 

lineage of such order, in the hands of a beggar, a conch gets used for the purpose of 

begging. A beggar roams from door to door, begging for food. To grab the attention of 

the people inside, he picks up a conch and blows on it! To him, the origination or the 

kin of the conch does not matter. He puts it to the best use according to his wisdom.

This is exactly what happens in the world. People apply available resources to the 

best of their knowledge. The value (worthiness) of the resources themselves do not 

matter. This happens day in and day out, whether it is devaluing people around or 

misusing natural resources - People get belittled and mistreated all the time!  Today's 

mankind does not realize the worth of natural resources nor the harm they are 

causing to the future generations.  This does not denigrate the value of the resources 

or the people in any way! A diamond is a diamond, whether someone recognizes it or 

not.

In today's world which is teeming with multitudes of materialistic comforts, shouldn't 

we give a little thought to the usability and liabilities of the luxuries we have around us 

today? Be it material comforts or the people around us - how are we using them and at 

what cost? Something to ponder about deeply!

స్వస్తి.