అజరామర సూక్తి – 349 अजरामर सूक्ति – 349 Eternal Quote – 349

 అజరామర సూక్తి – 349

अजरामर सूक्ति – 349

Eternal Quote – 349

https://cherukuramamohan.blogspot.com/2021/08/349-349-eternal-quote-349.html

पितृभिस्ताडितः पुत्रः शिष्यस्तु गुरुशिक्षितः ।

घनाहतं सुवर्णञ्च प्राप्यते जनमण्डनम् ॥

పితృభిస్తాడితః పుత్రః శిష్యస్తు గురుశిక్షితఃl

ఘనాహతం సువర్ణంచ ప్రాప్యతే జనమండనం ll

కుమారుడు (పిల్లవాడు) తన తల్లిదండ్రులచే నయానో భయానో దండించుట చేతనో, క్రమశిక్షణ పొందుతాడు, అదేవిధముగా ఉపాధ్యాయునిచే శిక్షణ, క్రమశిక్షణ  పొందుతాడు విద్యార్థి, సమ్మెట పోటుచేతనే ఆభరణమగుచున్నది  బంగారము - ఇవన్నీ విలువలను ప్రశంసలను పొందుటకు కారణము సరియైన సమయములో సరియగు చికిత్స.

పిల్లలు, స్వాభావికముగా జిజ్ఞాసువులుగా ఉంటారు. వారు తమ చుట్టూ ఉన్న ప్రపంచం గురించి మాత్రమే కాకుండా, వారు ఏమి చేయాలి లేదా చేయకూడదు అనే సరిహద్దుల గురించి కూడా ఆసక్తిగా చూస్తూవుంటారు. వారిలో పరిశీలనా పటిమ విస్తృతము.  వారు తమ పరిశీలనలో పొరబాట్లు చేసే అవకాశము కూడా కద్దు. కొన్ని మార్లు, వారు చేయకూడనివని తెలిసినప్పటికీ, చేస్తే ఏమౌతుందో చూస్తామని తలచవచ్చు. ఆ సమయంలో, తల్లిదండ్రులు, ఉపాధ్యాయులు లేదా వారికి మార్గనిర్దేశం చేసే వ్యక్తి, వారికి సరైన దిశానిర్దేశం చేయుట చాలా అవసరము. పిల్లలు బాధపడకూడదనే ప్రయత్నంలో వారి నడవడికను తలిదండ్రులు మరియు గురువులు కట్టడి చేయకపోతే నిజానికి వారంతా పిల్లలకు అపకారము చేస్తాసినవారౌతారు!

మొక్కైవంగనిది మానై వంగుతుందా అంటారు పెద్దలు. అందుచే పిల్లలను చిన్నానాటి నుంచే క్రమశిక్షణగా పెంచాలంటారు కొందరు . ఈ విషయంలో నీతి శాస్త్రము ఈవిధముగా చెప్పినది . ఇది పిల్లల పాలన పోషణ ఎతీరున ఉండాలన్నది అసలు ఎంతో నిర్దుష్టముగా తెలుపుచున్నది. ఆ శ్లోకమును ఒకపరి పరికించుదాము.

రాజవత్‌ పంచవర్షాణి | దశ వర్షాణి దాసవత్‌ |

ప్రాప్తే తు షోడశే వర్షే | పుత్రం మిత్రవదాచరేత్‌ ||

‘రాజవత్‌ పంచవర్షాణి’ అంటే పిల్లల్ని అయిదేళ్లవరకు రాజ మర్యాదలతో పెంచాలి . పదేళ్లు వచ్చే వరకు దాసులుగా పెంచాలి . పదహారేళ్ల నుంచి మిత్రులుగా చూడాలి .. అన్నది ఈ శ్లోకం అర్థం . లాలయేత్‌ పంచవర్షాణి" అని పాఠాంతరం కూడా ఉన్నది .

             అయిదేండ్ల వయసు వచ్చు వరకు పిల్లవానిని బుజ్జగించాలి . ఈ శ్లోకంలో ‘పుత్రన్’ అంటూ చెప్పినా .. ఇది పుత్రుడు , పుత్రికలు ఇద్దరికీ వర్తిస్తుంది . ఈ కాలంలో పుత్రికలు , పుత్రులు అంటూ తేడా ఏముంది వాస్తవానికి.

 తల్లిదండ్రులు మరియు ఉపాధ్యాయులు ఇద్దరూ పిల్లలు రాణించడానికి చిత్తశుద్ధితో ప్రయత్నించవలసియుంటుంది. అందుకే పెద్దలు ‘పుత్రాదిచ్ఛేత్ పరాజయం’ అని ‘శిష్యాదిచ్ఛేత్ పరాజయం’ అని అన్నారు. దీని అర్థం తల్లిదండ్రులు తమ పిల్లల నుండి ఓటమిని కోరుకుంటారు మరియు గురువులు తమ విద్యార్థుల నుండి ఓటమి కోసం ఆరాటపడతారు! అంటే వాస్తవానికి వారి బాధ్యత మరయు ఎంతటి రుజుత్వము ఉండవలెనో గమనించండి. పిల్లలకు తగిన విద్యాబుద్ధులు చెప్పిన సార్థకత, ఆనందము, వారు తమను ఓడించినపుడే కలుగుతుంది.                                             

ఈ శ్లోకములో  ఇచ్చిన ఉదాహరణ బంగారం. బంగారం, గనుల నుండి తవ్వినప్పుడు, కాంతి విహీనముగా ఉంటుంది. స్వర్ణకారుడు దానిని కరిగించి, దాన్ని పదే పదే కొట్టి దానికి సరియగు ఆకృతిని ఇస్తాడు. అప్పుడే అది మెరుపు మరియు విలువను పొందుతుంది! అదేవిధంగా, చిన్న వయస్సు నుండే క్రమశిక్షణ మరియు విలువలతో పెంచినచో పిల్లలు ప్రశంసనీయమైన లక్షణాలను పొందుతారు, ఆవిధముగా పెద్దలు, పిల్లలకు ఉజ్వల భవిష్యత్తును ఇచ్చినట్లవుతుంది. అందువల్ల, తల్లిదండ్రులు మరియు ఉపాధ్యాయులు తమ పిల్లలు మరియు విద్యార్థులను ఈ అత్యుత్తమ నైపుణ్యంతో భావి పౌరులుగా తీర్చి దిద్దుత అత్యంత ఆవశ్యకము.

క్రమశిక్షణ అనేది లక్ష్యాలు మరియు విజయాల మధ్య వారధి. భావితర విజయముల కోసం తల్లిదండ్రి, గురువులు వారధిగా ఉంటేనే తమ బాధ్యత సక్రమముగా నిర్వహించినవారవుతారు. వేమన పద్యముతో ఈ విశ్లేషణను ముగించుచున్నాను.

చాకివాడు కోక చీకాకు పడజేసి

మైలబుచ్చి మంచి మడుపు జేయు

బుద్ధి చెప్పువాడు గుద్దితే నేమయా

విశ్వదాభిరామ వినురవేమ.

మాకాలంలో మైల బట్టలు ఉతకాలంటే అది చాకలి వృత్తిలో ఉన్నవారి పని. గ్రామాలలో నదులు, చెరువులు ఉన్న చోటుకి ఊరివాళ్లు ఇచ్చిన మైలబట్టలు తీసుకుపోయి వాటిని పెద్ద బండలకు వేసి బాది మలినాన్ని(మైల) పోగొట్టి చక్కగా ఎండబెట్టి, చక్కని మడతతో తిరిగి ఏ ఇంటి బట్టలు ఆ ఇంటికి ఇచ్చేవారు చాకలివారు.

ఈ పద్యంలో కోక అనే పదానికి ఒకప్పుడు వస్త్రము అనే విస్తృతార్థం ఉండేది కానీ ఇప్పుడు కొన్ని మాండలికాలలో కోక అంటే స్త్రీలు ధరించే చీర అనే అర్థానికి పరిమితమై కనిపిస్తుంది. అలాగే నన్నయ కాలం నాటికి చీర అనే పదానికి స్త్రీ పురుషులు ఎవరు ధరించినదైనా వస్త్రం అనే విస్తృతార్థం ఉండేది. అది ఇప్పుడు చీర - స్త్రీలు ధరించే వస్త్రవిశేషం అనే అర్థానికి పరిమితమైంది.

 

చాకలివారు బాగా మాసిపోయిన వస్త్రాలను తీసుకుపోయి బాగా ఉతుకుతారు. ఆ వస్త్రం మలినం పోగొట్టడానికి వారు దాన్ని బండకేసి బాదుతారు. జాడిస్తారు. మెలికలు తిప్పుతారు. ఎండలో వేస్తారు. ఏదో విధంగా వస్త్రాన్ని రకరకాలుగా చికాకు పెట్టి చివరకు అతి చక్కని మడత పెట్టి శుభ్రంగా చేతికి ఇస్తారు.

ఆవిధంగానే సమాజానికి బుద్ధి చెప్పి మంచిదారిలో పెడదామని చూసేవాడు ఆ మంచి చెప్పే పద్ధతి కొంచెం కఠినంగా ఉండవచ్చు. అలాగే మరీ దారి మళ్లుతున్నారనిపిస్తే దండించడం కూడా జరగవచ్చు. అయినాకూడా అతను మంచి మార్పుకోసము ఇలా చేసినప్పుడు దాన్ని భరించి అతనినుంచి మేలు పొందాలంటున్నాడు వేమన.

 पितृभिस्ताडितः पुत्रः शिष्यस्तु गुरुशिक्षितः ।

 घनाहतं सुवर्णञ्च प्राप्यते जनमण्डनम् ॥

एक बच्चे को उसके माता-पिता द्वारा अनुशासित, एक शिक्षक द्वारा प्रशिक्षित छात्रों, गहन रूप से 

सोने की लता - ये सभी प्रशंसनीयता प्राप्त करते हैं।

अपने माता-पिता द्वारा अनुशासित पुत्र एक शिक्षक द्वारा प्रशिक्षित छात्र, गहन रूप से सोना

चढ़ाया - ये सभी प्रशंसा प्राप्त हैं।

बच्चे स्वभाव से ही जिज्ञासु होते हैं। वे न केवल अपने आस-पास की दुनिया के बारे में उत्सुक हैं, 

बल्कि इस बात की भी सीमाओं के बारे में उत्सुक हैं कि उन्हें क्या करना चाहिए या क्या नहीं 

करना चाहिए! उनके जिज्ञासु मन यह देखना चाहते हैं कि वे कितनी दूर जा सकते हैं। कई बार, 

क्या करें और क्या न करें, यह जानने के बावजूद भी वे अपनी किस्मत आजमाना चाहेंगे। उस 

समय, माता-पिता, शिक्षकों या जो भी उनके मार्गदर्शक व्यक्ति हैं, उन्हें उचित दिशा देना 

आवश्यक हो जाता है। यदि मार्गदर्शन करने वाले लोग बच्चों को दुखी न करने के प्रयास में 

उनकी मूर्खता को गद्दी देते हैं, तो वे उनका अहित कर रहे होंगे!

जैसे वे कहते हैं, 'अपने बच्चों के लिए सड़क तैयार मत करो, अपने बच्चों को सड़क के लिए तैयार

करो!' जब वास्तविक जीवन के मुद्दे हड़ताल करते हैं, तो वे बच्चे बेहतर तरीके से तैयार होते हैं 

और गिरने पर जल्द ही ठीक हो जाते हैं।

वास्तव में, माता-पिता और शिक्षक दोनों ही बच्चों में उत्कृष्टता को आत्मसात करने का प्रयास 

करते हैं।

कहावतें इस प्रकार हैं – ‘पुत्रदिच्छेत् परजयम्’ और ‘शिष्यादिच्छेत परजयम्’ । इसका मतलब है कि

माता-पिता अपने बच्चों से हार चाहते हैं और गुरु अपने छात्रों से हार के लिए तरसते हैं! वास्तव में,

युवाओं का मार्गदर्शन करने के लिए उन्होंने इतना प्रयास क्यों किया, इसका पूरा कारण यह है कि 

उन्हें खुद को पार करते हुए देखना है!

श्लोक में दिया गया उदाहरण सोने का है। खानों से निकाले जाने पर सोना नीरस और चमकहीन 

होता है। सुनार इसे पिघलाता है, आँवले पर बार-बार पीटता है और आकार देता है। तभी वह 

अपनी चमक के साथ-साथ मूल्य भी प्राप्त करता है! इसी तरह, जो बच्चे कम उम्र से अनुशासित 

और मूल्यों के साथ आकार लेते हैं, वे प्रशंसनीय गुण अर्जित करते हैं जो उन्हें भविष्य में अधिक 

खुश वयस्क बनाते हैं। इसलिए, माता-पिता के साथ-साथ शिक्षकों के लिए यह सबसे महत्वपूर्ण है 

कि वे अपने बच्चों और छात्रों को इस सर्वोत्कृष्ट कौशल से लैस करें।

अनुशासन लक्ष्यों और उपलब्धियों के बीच का सेतु है। भावी पीढ़ी की उपलब्धियों के लिए हम वह

मौलिक पुल बनें !

pitṛbhistāḍitaḥ putraḥ śiṣyastu guruśikṣitaḥ ।

ghanāhataṃ suvarṇañca prāpyate janamaṇḍanam ॥

A son (child) disciplined by his parents, students trained by a teacher, intensely 

clobbered gold - all these attain praiseworthiness.  

By nature, children are, by nature, curious.  They are curious not just about the 

world around them, but also about the boundaries of what they should or 

shouldn't do!  Their inquisitive minds want to see how far they can go.  Many 

times, despite knowing the dos and don'ts, they may still want to try their luck.  

At that point, it becomes essential for the parents, teachers or whoever is their 

guiding figure, to give them the proper direction.  If the people guiding cushion 

the follies of the children in an effort to not make them sad, they would be doing 

a disservice to them!

Like they say, 'Do not prepare the road for your children, prepare your children 

for the road!'  When real-life issues strike, those are the children who are better 

prepared and recover soon if they fall.

In reality, both parents and teachers strive to imbibe excellence in children.  The 

sayings go as - पुत्रादिच्छेत् पराजयम् (putrādicchet parājayam) and शिष्यादिच्छेत् 

पराजयम् (śiṣyādicchet parājayam).  This means that parents are desirous of 

defeat from their children and gurus yearn for defeat from their students!  In fact, 

the whole reason why they put so much effort into guiding the youngsters is to 

see them surpass themselves!

The example given in the verse is that of gold.  Gold, when mined from the 

mines, is dull and lusterless.  The goldsmith melts it, beats it repeatedly on the 

anvil and shapes it.  Only then does it gain its luster as well as value!  Similarly, 

children who are disciplined and shaped with values from a young age accrue 

praiseworthy traits that shall make them happier adults in the future.  Hence, it is 

of paramount importance for parents as well as teachers, to equip their children 

and students with this quintessential skill.

Discipline is the bridge between goals and accomplishments.  Be that 

fundamental bridge for the future generation's accomplishments

స్వస్తి.

 

 

అజరామర సూక్తి – 348 अजरामर सूक्ति – 348 Eternal Quote – 348

 అజరామర సూక్తి – 348

अजरामर सूक्ति – 348

Eternal Quote – 348

https://cherukuramamohan.blogspot.com/2021/08/348-348-eternal-quote-348.html

सुखस्यानन्तरं दुःखं दुःखस्यानन्तरं सुखम् ।

चक्रवत्परिवर्तन्ते सुखानि च दुःखानि च ॥  अज्ञात 

సుఖస్యానంతరం దుఃఖం దుఃఖస్యానంతరం సుఖం l

చక్రవత్ పరివర్తంతే దుఃఖానిచ సుఖానిచll అజ్ఞాత

సుఖంతరువాత దుఃఖం, దుఃఖం తరువాత సుఖం - బండి చక్రంవలె ఈ సుఖదుఃఖాలు 

తిరుగుతూ ఉంటాయి.

కలిమి లేములు, మంచిచెడులు, వెలుగు నీడలు వంటి ద్వంద్వాల లోనివే 

సుఖదుఃఖాలుకూడా. వీటిలో ఏ ఒక్కటీ శాశ్వతంకాదు. ఈ విషయము తెలియని వారు 

ఉండరు కానీ ఈ వాస్తవమును అనుభవము లోనికి తెచ్చుకొనక దుఃఖములు ఉన్నపుడు 

ఆ సముద్రమున మునిగి అన్యము ఆలోచించరు. అదేవిధముగా సుఖముల వెల్లువ 

వచ్చిందంటే అందులో కొట్టుకొనిపోవుట తప్పించి అది క్షణభంగురమని ఆలోచించరు.

“సర్వే జనాస్సుఖినో భవంతు", అంటే అందరూ సుఖంగా ఉండాలని “మా కశ్చిత్ 

దుఃఖభాగ్భవేత్" ఏమాత్రమూ ఎవ్వరూ దుఃఖితులు కాకుందురుగాక ) అన్నది మన 

వైదిక సాంప్రదాయము. నిత్యానుష్ఠానపరుడగు బ్రాహ్మణుడు ఈ విధముగా 

ప్రతియోక్కరి కొరకూ ప్రతి దినమూ పరమాత్మను కోరుకొంటాడు. ఏది నిజమైన 

సుఖం? ఏది నిజమైన దుఃఖం? అనేది సునిశితంగా ఆలోచించు కోవాలి. భగవద్గీత - 

సాత్త్విక, రాజస, తామస సుఖాలను నిర్వచించింది. దుఃఖము నిజమునకు విరక్తికి 

హేతువై సత్యదర్శనం చేయిస్తుంది, కర్తవ్యబోధ చేస్తుంది అనటానికి అర్జున 

విషాదయోగమే తార్కాణం.

అహన్యస్తమయాంతాని, ఉదయాంతా చ శర్వరీ /సుఖస్యాంతం సదాదుఃఖం, 

దుఃఖస్యాంతం సదా సుఖమ్."(పగలు - సూర్యాస్తమయంతో, రాత్రి – సూర్యోదయంతో 

అంతమౌతాయి. సుఖం ఎప్పుడూ దుఃఖంతో, దుఃఖంఎప్పుడూ సుఖంతో 

అంతమౌతాయి) ఈ ప్రాకృతిక ధర్మాన్ని అవగతం చేసుకుంటే సుఖాలకు 

పొంగిపోవటం, దుఃఖాలకు క్రుంగిపోవటం ఉచితంకాదని తెలుస్తుంది. ద్వంద్వాలను 

ఓర్చు కోవటమే స్థితప్రజ్ఞత అని గీతోపదేశం.

నాస్తి రాగ సమం దుఃఖం, నాస్తి త్యాగ సమం సుఖమ్" (రాగంతో సమమైన దుఃఖము, 

త్యాగంతో సమమైన సుఖము లేదు) అని ఫలితప్రజ్ఞుల మాట. సుఖదుఃఖాలకు అతీతమైన 

స్థితిని సాధించటం అంత తేలికైనది కాదు. ఆ స్థితిని సాధించటాన్ని మించిన 

ఔన్నత్యంలేదు.

నాస్తి విద్యా సమం చక్షుః నాస్తివిద్యా సమం ఫలం l

నాస్తి రాగ సమం దుఃఖం  నాస్తి త్యాగ సమం సుఖం ll

బ్రహ్మ విద్యకు సమానమగు దృష్టి, బ్రహ్మవిద్యకు సమానమగు ఫలితము వేరేదియును 

లేదు. అదేవిధముగా అతిశయించిన అనురాగమునకు సమానమగు దుఃఖము 

త్యాగమునకు మించిన సుఖము లేదని  వ్యాస భారతములోని శాంతి పర్వమున 

రెండువందల దెబ్బదిఆరవ అధ్యాయములో మాండవ్య జనక సంవాదమునందు  

మోక్షధర్మ పరిశీలనాక్రమములో ఈ శ్లోకము చెప్పబడినది.

పరమాత్ముడు భగవద్గీతలో ఏమంటున్నాడో గమనించండి.

దుఃఖేష్వనుద్విగ్నమనాః సుఖేషు విగతస్పృహః ।

వీతరాగభయక్రోధః స్థితధీర్మునిరుచ్యతే ।। భగవద్గీత 2-56 ।।

దుఃఖముల నడుమ కూడా కలతచెందని వాడు, సుఖముల కోసం ప్రాకులాడని వాడు; 

మమకారము, భయము, క్రోధము విడిచిన వానిని స్థిత-ప్రజ్ఞుడైన ముని అని అంటారు.

బాహ్య విలాసాల కోసం మనస్సు పరితపించినప్పుడు, అది ఆయా భోగ వస్తువుల కోసం 

పరుగులు పెడుతుంది, దీనితో మనస్సు భగవత్ ధ్యాస నుండి మరలి పోతుంది. కాబట్టి, 

సుఖాల కోసం వెంపర్లాడకుండా, దుఃఖాల వల్ల చింతించకుండా మనస్సుని కట్టడి 

చేసినవాడు స్థిత ప్రజ్ఞుడైన ముని. ఇంకా, అటువంటి యోగి, భయము, కోపము వంటి 

వాటికి తన మనస్సు వశం అయిపోకుండా చూసుకుంటాడు. ఈ విధంగా మనస్సు 

సర్వోత్కృష్టమైన స్థితిలోనే ఉంటుంది.

తస్మాత్ జాగ్రత.

सुखस्यानन्तरं दुःखं दुःखस्यानन्तरं सुखम् ।

चक्रवत्परिवर्तन्ते सुखानि च दुःखानि च ॥

खुशी के बाद दर्द होता है; और दुख के बाद सुख आता है। सुख-दुख चक्र की भाँति घूमते रहते हैं।

दुःखेष्वनुद्विग्नमनाः सुखेषु विगतस्पृहः।

वीतरागभयक्रोधः स्थितधीर्मुनिरुच्यते।। भगवद्गीता2.56।।

आदि शंकराचार्यजी इस श्लोक का विवरण देतेहुए ऐसा बोल्राहे हैं l आध्यात्मिकता जीजान से

चाहनेवाला किसी प्रकारके दुःखोंके प्राप्त होनेमें मन उद्विग्न नहीं होनेदेता अर्थात् क्षुभित नहीं होता

उसे अनुद्विग्नमान कहते हैं। तथा सुखोंकी प्राप्तिमें जिसकी स्पृहा तृष्णा नष्ट सामान होजाती है, 

अर्थात् ईंधन डालनेसे जैसे अग्नि बढ़ती है वैसे ही सुखके साथसाथ और सुखों केलिए जी तरसता है l  

उस प्रकार जिसकी लालसा नहीं बढ़ती वह विगतस्पृह कहलाता है। एवं आसक्ति भय और क्रोध 

जिसके नष्ट हो गये हैं वह वीतरागभयक्रोध स्थित धीर कहलाता है l  ऐसे गुणोंसे युक्त जब कोई हो 

जाता है तब वह स्थितप्रज्ञ और मुनि कहलाता है।

फूल आते हैं, चले जाते हैं. कांटे आते हैं, चले जाते हैं. सुख आते हैं, चले जाते हैं. दुख आते हैं, चले

जाते हैं. जो जगत के इस ‘चले जाने’ के शाश्वत नियम को जान लेता है, उसका जीवन क्रमश: 

बंधनों से मुक्त होने लगता है. वह वृद्ध फिर हंसने लगा और बोला, ”दिन के बाद रात्रि है और रात्रि 

के बाद दिन. जब दिन नहीं टिकता, तो रात्रि भी कैसे टिकेगी? परिवर्तन प्रकृति का नियम है. ठीक 

से सुन लो – जब अच्छे दिन नहीं रहे, तो बुरे दिन भी नहीं रहेंगे. और जो व्यक्ति इस सत्य को जान 

लेता है, वह सुख में सुखी नहीं होता और दुख में दुखी नहीं. उसका जीवन उस अडिग चट्टान की 

भांति हो जाता है, जो वर्षा और धूप में समान ही बनी रहती है.”

सुख और दुख को जो समभाव से ले, समझना कि उसने स्वयं को जान लिया. क्योंकि, स्वयं की

पृथकता का बोध ही समभाव को जन्म देता है. सुख-दुख आते और जाते हैं, जो न आता है और न

जाता है, वह है, स्वयं का अस्तित्व, इस अस्तित्व में ठहर जाना ही समत्व है.

आध्यात्मिक आदि तीनों प्रकारके दुःखोंके प्राप्त होनेमें जिसका मन उद्विग्न नहीं होता अर्थात् क्षुभित

नहीं होता उसे अनुद्विग्नमना कहते हैं। तथा सुखोंकी प्राप्तिमें जिसकी स्पृहातृष्णा नष्ट हो गयी है

अर्थात् ईंधन डालनेसे जैसे अग्नि बढ़ती है वैसे ही सुखके साथसाथ जिसकी लालसा नहीं बढ़ती वह

विगतस्पृह कहलाता है। एवं आसक्ति भय और क्रोध जिसके नष्ट हो गये हैं वह वीतरागभयक्रोध

कहलाता है ऐसे गुणोंसे युक्त जब कोई हो जाता है तब वह स्थितधी यानी स्थितप्रज्ञ और मुनि यानी

संन्यासी कहलाता है।

sukhasyānantaraṃ duḥkhaṃ duḥkhasyānantaraṃ sukham ।

cakravatparivartante sukhāni ca duḥkhāni ca ॥

Joy is followed by pain; and suffering is followed by happiness. Joys and 

sorrows rotate like a wheel.

Have patience!

Eventually, all sorrows will be followed by happiness. Keep the faith.

All celebrations fizzle out and sadness looms in. Don't lose your grounding when 

happy.

Life is like a wheel that keeps rotating; what is on top will eventually hit the 

bottom. And what's at rock bottom will eventually rise to the top.

Bhagavadgita says like this.  

Duhkheshv-anudvigna-manah sukheshu vigata-sprihah l

Vita-raga-bhaya-krodhah sthita-dhir munir uchyate ll 2-56

An enlightened person does not allow the mind to harbor the material frailties of 

lust, anger, greed, envy, etc. Only then can the mind steadily contemplate on 

transcendence and be fixed in the divine. If one permits the mind to brood over 

miseries, then the contemplation on the divine ceases and the mind is dragged 

down from the transcendental level. The process of torture works in the same 

manner. More than the present pain itself, it is the memories of past pain and 

apprehensions of future pain that torment the mind. But when the mind drops 

these two and has to simply grope with the present sensation, the pain 

surprisingly shrinks to a manageable (within the limits of tolerance) size. It is well 

known that historically Buddhist monks adopted a similar technique for tolerating 

torture from invading conquerors.

Similarly, if the mind craves external pleasures, it runs to the objects of 

enjoyment, and is again diverted from divine contemplation. So a sage of steady 

wisdom is one who does not allow the mind to hanker for pleasure or lament for 

miseries. Further, such a sage does not permit the mind to succumb to the urges 

of fear and anger. In this way, the mind becomes situated on the transcendental 

level.

 All one can do is - remember 'this too shall pass', in both circumstances!

స్వస్తి.

అజరామర సూక్తి – 347 अजरामर सूक्ति – 347 Eternal Quote – 347

 

అజరామర సూక్తి – 347

अजरामर सूक्ति – 347

Eternal Quote – 347

https://cherukuramamohan.blogspot.com/2021/08/34-7-3-47-eternal-quote-34-7-l-ll.html

अश्वं नैव गजं नैव व्याघ्रं नैव च नैव च ।

अजापुत्रं बलिं दद्यात् दैवो दुर्बलघातकः ॥- समयोचितपद्यमालिका

అశ్వం నైవ గజం నైవ వ్యాఘ్రం నైవచ నైవచ l

అజా పుత్రం బలిం దద్యాత్ దైవో దుర్బల ఘాతక:ll సమయోచిత పద్యమాలిక

గుఱ్ఱమును, ఏనుగును, పులిని బాలి ఇవ్వరు కానీ  బలం లేని మేకనే బలి యిస్తారు. 

దేవుడు దుర్బలులనే శిక్షించ దలచుతాదేమో ! చరిత్రను పరిశీలించితే , యిది 

నిజమేనెమో అనిపిస్తుంది !

వాజీగజముల కోరడు

పులిని బలిగ ఇమ్మనడు

అజము యాజమంటాడు       (మేకను బలి అడుగుతాడు)

దుర్బలులను- కోరుతాడు

ఆ దేవుడె ఇటులుంటే

ఇల బలసంపన్నులు మరి

ఇష్టమైన రీతి జెలగి

ఇబ్బందులపాలు జేసి

బలహీనుల కాలరాచి

బాహువులను చరుచుతారు

ఇంతేనా లోకరీతి

ఇదియేనా జనుల నిరతి

ఇదియా నిజమైన నీతి

నేతిబీర నేతి భాతి

మార్పునెటుల కననగునో

మనుషులేట్లు మననగునో

గుర్రం కాదు, ఏనుగు కాదు మరియు ఖచ్చితంగా పులి కాదు! దేవుడు కూడా ఒక 

మేకను బలిగా కోరుతాడు. అయ్యో, విధి బలహీనులతోనే కదా ఆడుకొంటుంది.

మన దైనందిన జీవితంలో, బలహీనులు వేధింపులకు గురికావటము, పక్కకు 

నెట్టబడటము, వెనుకబడిపోవటము మనము చూస్తాము. బలహీనులను వదిలిపెట్టేది 

వ్యక్తులు మాత్రమే కాదు. విధికి కూడా బలహీనులు లోకువే!

పై శ్లోకము ఈ మాటే చెబుతుంది. బలిపీఠం వద్ద పులి, ఏనుగు లేదా గుర్రాన్ని 

తీసుకురావడానికి కూడా ఎవరూ సాహసించరు. బలిపీఠము వద్ద ఒక మేక నిస్సహాయ 

స్థితి లో బలి ఇవ్వ బడుతుంది. కారణమేమిటంటే, ఇది పెద్దగా ప్రతిఘటించదు. పులిని 

బలిపీఠం వద్దకు తీసుకురావడానికి కూడా ఎవరూ ప్రయత్నించరు, ఎందుకంటే వారే 

నిజంగా బలిగా మారతారని వారికి బాగా తెలుసు!

ఈ శ్లోకము బలహీనులకు ఒకజ కనువిప్పు. మనము మన  జీవితముల బాధ్యతను 

స్వీకరించి, పరిస్థితులను ధైర్యముగా ఎదుర్కొనవలెనని గుర్తు చేస్తుంది. కఠినమైన 

పరిస్థితులలో మనుగడకు ధైర్యము ఒక్కటే సాధనము. మనమే మనకు సహాయం 

చేసుకోవాలి ఎవరో వస్తారని ఎదో చేస్తారని ఎదురు చూడ కూడదు. విధి బలవంతుల 

పక్షపాతి. మనము దేనిని చేయదలచుచున్నామో, దేనిని నమ్ముచున్నామో అది మన 

ప్రధాన బాధ్యత. నిర్భయంగా జీవించదలచినచో,  జీవితము మీద వత్తిడి  తక్కువగా 

ఉంటుంది. నిజానికి, మనము తలపెట్టిన పనులు మరియు ఉద్దేశాలు తప్పు అయినప్పుడు 

భయపడవలెను కానీ, అన్యథా కాదు.

మంచి ఆలోచనలకు నాంది పలుకుదాం, వానిని కార్యరూపము దాల్పింపజేసి 

 ధైర్యముతో సత్ఫలితము సాధిద్దాం. మన హృదయములను ఎల్లవేళలా సంఘర్షణలు 

గురికానీకుండా నిర్మలముగా ఉంచితే తలచిన కార్యము సఫలము చేయుటకు ఎన్నో 

ఆలోచనలు ఉత్పన్నమౌతాయి.

अश्वं नैव गजं नैव व्याघ्रं नैव च नैव च ।

अजापुत्रं बलिं दद्यात् दैवो दुर्बलघातकः ॥- समयोचितपद्यमालिका

घोड़ा नहीं, हाथी नहीं और निश्चित रूप से बाघ भी नहीं! एक बकरी को बलि के रूप में माँगता है

भगवान् l  अफसोस, भागगवां भी कमजोरों पर हाथ उठाता है l

हमारे दैनिक जीवन में, हम देखते हैं कि कमजोरों को तंग किया जा रहा है, किनारे किया जा रहा 

है, पीछे छोड़ दिया जा रहा है। यह केवल वे लोग नहीं हैं जो कमजोरों को पीछे छोड़ते हैं। दुर्बलों 

के लिए नियति की भी कम प्राथमिकता होती हैl , इस श्लोक का मुख्य सारांश यही है। बलि की 

वेदी पर कोई भी उस बात के लिए बाघ, हाथी या घोड़ा भी लाने की हिम्मत नहीं करेगा। बलिपीठ 

(बलि की वेदी) पर चढ़ने वाली बकरी ही होती है क्यों कि वह दुर्बल और निस्सहाय है l  यह ज्यादा 

विरोध नहीं करसकता है। कोई भी बाघ को वेदी पर लाने की कोशिश नहीं करता, क्योंकि वे 

अच्छी तरह जानते हैं कि वे वही होंगे जो वास्तव में बलि बनेंगे!

यह एक अनुस्मारक है कि हमें अपने जीवन को संभालना है और जीवन की परिस्थितियों का 

बहादुरी से सामना करना है। कठिन परिस्थितियों में जीवित रहने के लिए साहस ही एकमात्र 

साधन है। हमें खुद की मदद करने की जरूरत है और यह उम्मीद नहीं करनी चाहिए कि कोई 

अलौकिक आत्मा हमारे बचाव में आएगी। नियति भी पक्ष लेती है। यह केवल उन लोगों को चुनता 

है जो अपने लिए खड़े होने की हिम्मत करते हैं और जो उनके लिए मायने रखता है। हम जो बनना 

चाहते हैं और जिसमें हम विश्वास करते हैं, उसके लिए प्रयास करना हमारी प्रमुख जिम्मेदारी है। 

निर्भय होकर जीने पर जीवन कम तनावपूर्ण हो जाता है। दरअसल डर तब आना चाहिए जब कर्म 

और इरादे गलत हों, अन्यथा नहीं।

आइए सोचने की हिम्मत करें, आइए कार्य करने का साहस करें - अपने दिल और दिमाग के साथ!

aśvaṃ naiva gajaṃ naiva vyāghraṃ naiva ca naiva ca ।

ajāputraṃ baliṃ dadyāt daivo durbalaghātakaḥ ॥ - samayocitapadyamālikā

Not a horse, not an elephant and certainly not a tiger! Give a kid (a young goat) 

as oblation; (alas), destiny slays the weak.

In our day-to-day lives, we see the weak being bullied, being sidelined, being left 

behind. It is not just people who leave behind the weak. Even destiny has a low 

priority for the weak, says this verse. At the sacrificial altar no one would dare 

bring a tiger, an elephant or even a horse for that matter. A little helpless young 

one of a goat (kid) is the one slaughtered at the balipīṭha (sacrificial altar). The 

reason being: it doesn't protest much. No one even tries bringing a tiger to the 

altar, as they know pretty well that they will be the ones actually becoming 

oblation!

 

This is a reminder that we have to take charge of our lives and face life's 

circumstances bravely. Courage is the only tool for survival through tough 

situations. We need to help ourselves and not expect some supernatural spirit to 

come to our rescue. Even destiny takes sides. It only chooses those who dare to 

stand up for themselves and for what matters to them. It is our prime 

responsibility to strive to be who we want to be and what we believe in. Life 

becomes less stressful when lived fearlessly. In fact, fear should come when the 

deeds and intentions are wrong, not otherwise.

Let's dare to think, let's dare to act - with our hearts and minds in their right 

places!

స్వస్తి.