అజరామర సూక్తి – 209 अजरामर सूक्ती - 209 Eternal Quote – 209

 

అజరామర సూక్తి – 209

अजरामर सूक्ती -  209

Eternal Quote – 209

https://cherukuramamohan.blogspot.com/2021/04/209-209-eternal-quote-209.html

अभ्यासाद्धार्यते विद्या कुलं शीलेन धार्यते ।

गुणेन ज्ञायते त्वार्यः कोपो नेत्रेण गम्यते ॥ - चाणक्य नीति

 

అభ్యాసాద్ధార్యతే విద్యా కులం శీలేన ధార్యతే |

 గుణేన జ్ఞాయతేత్వార్యః కోపో నేత్రేణ గమ్యతే ||

 

అకుంఠిత దీక్ష, నిరంతరాభ్యాసమువలన విద్య ధారణచేయబడును, అనగా విద్యనూ సమగ్రముగా జ్ఞాపకముంచుకొని దానికి కార్యరూపము కలిగించవచ్చును. శీలము అనగా గుణకర్మ స్వభావము తో కూడిన వినయ విధేయతల కలుగుటచే కులము స్థిరమైనదగును. కులము నందు పెద్కులము, చిన్న కులము అన్న ఆంతర్యము లేదు. అందుకే వేమన కూడా

కులములోన ఒకడు గుణవంతుడుండిన  

కులము వెలయు వాని గుణము చేత

వెలయు వనములోన మలయజంబున్నట్లు

విశ్వదాభిరామ వినురవేమ

అని చెప్పినాడు.

మరొక విషయము ఏమిటంటే, మనుష్యుడు మంచిగుణముల ద్వారా ఆర్యుడగును. ఆర్యులు సుమేరియనులను అభూతకల్పనకు లోనుకాకండి. ఆర్యుడు అనగా శ్రేష్ఠుడు అని అర్థము. అటులనే ఒక వ్యక్తిలోని కోపము అతని కన్నులద్వారా,  బహిర్గాతమగును. అసలు ఆ మాటకొస్తే అతనిలోని ఈర్ష్య ద్వేషము పగ ప్రతీకారము, ప్రేమ అభిమానము అన్నీ కూడా కన్నులద్వారా ద్యోతకమగును.

 విషయమును కాస్త వివరణాత్మకముగా పరిశీలింతము. అభ్యాస మననేమి?

మొదట వాచకము ఎంత స్పుతముగా ఉనదవలేనో చూదాము.

యద్యపి బహునాధీషే తథాపి పఠపుత్ర వ్యాకరణం l

స్వజనః శ్వజనః మాభూత్ సకలం శకలం సకృత్ శకృత్ ll

నాయనా నీవు శాస్త్రాలు, వేదాలు నేర్వకున్నా మానె కానీ, వ్యాకరణం నేర్చుకో! ఎందుకంటే స్వజన (మన వాళ్ళు) అన్న శబ్దాన్ని శ్వజన (కుక్కలు) అనకుండా , సకలం (సర్వం) అన్న శబ్దాన్ని శకలం (ముక్క/లు) అని పలకకుండా, సకృత్ (ఒకసారి) అన్న శబ్దాన్ని శకృత్ (మలం) అని పలకకుండా ఉండడానికి అది ఉపయోగపడుతుంది — అని ఒక తండ్రి తన కుమారునికి చెబుతున్నాడు

ఇక అసలు విసహయానికి వద్దాము.

 

 భావాభ్యసన మఖ్యాసః శీలనం సతతక్రియాll (చరకుడు)

 ఏదైన భావము నెల్లపుడు సేవించుటయే అభ్యాసము. దీనినే శీలనము, సతతక్రియ యనియు నందురు.

 సౌనః పున్యేన కరణమభ్యాస ఇతి కథ్యతే |

 పురుషార్థం న ఏవేహ తేనాస్తిన వినాగతిః || (యో.నిర్యా.ఉ.67-43)

 మాటిమాటికీ ఏ కార్యము చేయుదురో యది యభ్యాసము. దాని పేరే పురుషార్థము అనగా ధర్మ అర్థ కామ మోక్షములకు ఆలంబనము.

 ఆజ్ఞో-పి తజ్ఞతామేతి శనైః శైలో-పి చూర్ణ్యతే |

 బాణో-ప్యేతి మహాలక్ష్యం పశ్యాభ్యాస విజృమ్రితమ్‌ ||

(యోగవా.నిర్యా.ఉత్త.67-26)

 అభ్యాసము యొక్క చమత్కారము చూడుడు. దీనివలన అజ్ఞాని జ్ఞానియగును. పర్వతము కూడ మెల్లమెల్లగా చూర్ణమగును. బాణము కూడ అత్యంత సూక్ష్మమైన లక్ష్యమును భేదింపగలుగును.

 దుఃసాధ్యాః సిద్ధిమాయాన్తి రిపవో యాన్తి మిత్రతామ్‌ |

 విషాణ్యమృతతాం యాన్తి నన్తతాభ్యాస యోగతః ||

(యో.వా.ని.ఉ.67-33)

 నిరంతరాభ్యాసముతో దుస్సాధ్యములుకూడ సాధ్యములగును. శత్రువులు మిత్రులగుదురు. విషము అమృతముగా మారును.

 ఆర్యుడు గుణములచే గుర్తింపబడును. ఎవని నార్యుడందురు?-

 న వైరముద్దీపయతి ప్రశాంతం న దర్పమారోహతి నాస్తమేతిl

 న దుర్గతో-స్మీతి కరోత్యకార్యం తమార్యశీలం పరమాహు రార్యాఃll (భార. ఉద్యో.33-117)

 వైరము అనబడునట్టి అగ్నిని ప్రకోపింపజేయక శాంతముగా నుండువాడును, గర్వము (దురభిమానము) లేనివాడును, హీనత్వమును కనబఱుచనివాడును, ఆపదలలో చిక్కుకొని నీచకార్యములు చేయనివాడును, ఆర్యుడగును. ఆర్యుడగుటకు ఆర్యుడనుటకు కులము నిమిత్తము కాజాలదు.

 న స్వసుఖే వై కురుతే ప్రహర్షం చాన్యస్య దుఃఖే భవతి విషాదీl

 దత్త్వా న పశ్చాత్‌ కురుతే-నుతాపం స కథ్యతే సత్పురుషార్యశీలః ll - (భార. ఉ. 33-113)

 తన సుఖముతో  సంతోష పడక, ఇతరులు దుఃఖమును జూచి  దుఃఖపడువాడును, పశ్చాత్తాపమన్నదే లేని దాతయును ఆర్యుడనబడును. ఆర్యుడు అనిపించుకోబుతకు ఎబ్డునా కులము యొక్క ప్రసక్తి రానేలేదు. ఆర్య ద్రావిడ శబ్దములు ఉత్తర దక్షినముల క్రూర విభాగమునకు ఆంగ్లేయులు వారి అన్యాయులు పన్నిన పన్నాగము. ఆ మాట మన పూర్వులు ఎవరూ చెప్పనేలేదు.

ఇక కోపమును గూర్చి :

త్రివిధం నరకస్యేదం ద్వారం నాశనమాత్మనః  ।

కామః క్రోధస్తథా లోభస్తస్మాదేతత్త్రయం త్యజేత్ll - భగవద్గీత - ।। 16 - 21 ।।

  కామము అనగా కోరిక. అది ఏదయినా కావచ్చు, స్త్రీ విషయము మాత్రమే కానక్కర లేదు. దీనినే ఆశ మోహము స్వార్థము గా కూడా మనము తలువ వచ్చును. క్రోధము అనగా కోపము. కామము కలుగనిదే  క్రోధము రూపొందదు. ఏదైనా కావాలని కోరిక కలిగినపుడు దాన్ని పొందడానికి అనేక ప్రయత్నములు చేస్తాము. స్వార్థము కోపమునకు మూలము. కోరినది దొరకకుంటే క్రోధము మొదలవుతుంది.  కామమునకు తృప్తియన్నది ఎప్పటికీ ఉండదు.  కామము లేక క్రోధము లేదు. కామ క్రోధములకు గీతాచార్యుడు అనలం అని పేరు పెట్టారు. అనలం అనగా అగ్ని. అగ్ని దూరంగా వుంటేనే ప్రమాదం. అలాంటిది మనము కామ, క్రోధం అనే అగ్నిని లోపల పెట్టుకుంటే ఎంత ప్రమాదం ఆలోచించండి. అనలం అనగా చాలదు అనికూడా ఒక  అర్థము. అలం అనగా తృప్తి. అలం కానిది అనలం. తృప్తి కానిదే అసంతృప్తి. వైరాగ్యముచే కామమును జయించాలి. కోరికలు తగ్గించుకోవాలి. అందుకే భారతములో విదురుడు ధృతరాష్ట్రునికి ఈ విధముగా చెబుతాడు

‘కోపము నుబ్బును గర్వము నాపోవకునికి దురభిమానము ని

ర్వ్యాపారత్వముననునివి కాపురుషగుణంబులండ్రు కౌరవనాధా!’

అపోవకునికి, అనగా అసంతృప్తి కూడా చెడ్డ గుణమని విన్నవించినాడు. ఇది అత్యాశలకు, దురాశలకు మూలం. అత్యాశకు ధృతరాష్ట్రుడిని, దురాశకు దుర్యోధనుడిని ఉదాహరణగా పోల్చుతారు మహాత్ములు. అత్యాశ, దురాశల వల్లే కౌరవ వంశం నాశనమైంది. ఈ ప్రమాదాన్నే ఎంతో ముందుగా హెచ్చరించినాడు విదురుడు. అసంతృప్తికి, అహంకారానికి  దుర్యోధన రావణాసురులే ప్రబలతార్కాణము.

अभ्यासाद्धार्यते  विद्या  कुलं शीलेन  धार्यते l

गुणेन  ज्ञायते  त्वार्य:  कोपो  नेत्रेण  गम्यते ll - चाणक्य नीति (5/8 ) 

सतत  अभ्यास  करने से ही सीखी हुई  विद्या के ऊपर अधिकार बना रहता है  तथा अच्छे चरित्र और गुणों से युक्त

सदस्यों से एक परिवार स्थायी और समृद्ध रहता है |  लेकिन अपने गुणों के कारण ही  कोई व्यक्ति समाज में  प्रसिद्धि और आदर प्राप्त करता है तथा  कोई  व्यक्ति क्रोधित है या नहीं यह उसके नेत्रों को देख कर ही

ज्ञात हो जाता है |

नित्य अभ्यास से विद्या की रक्षा होती है। अगर अभ्यास छोड़ दिए तो, सीखे विद्याको भूल सकते हैं या बोलने में गलतियाँ करसकते हैं l सर्वोच्छ विषय ए है की पाठन की गलतियों से दुष्फल भी प्राप्त कर सकते हैं न l 

इस श्लोक को एक बार देखीए l

यद्यपि बहु नाधीषे तथापि पठ पुत्र व्याकरणम्।
स्वजनो श्वजनो माऽभूत्सकलं शकलं सकृत्शकृत्॥

पुत्र,यद्यपि तुम बहुत ना पढो,तथापि व्याकरण पढो।इसलिए कि स्वजन(अपने लोग) का श्वजन(कुत्तें) ना हो,सकल(सब) का शकल(टुकडें)ना हो,और सकृत् (एक बार) का शकृत्(मल) ना हो। इसीलिए सही फल पानेकेलिए अभ्यास का बहुत जरूरत है l

Top of Form

Bottom of Form

सदाचार की पनाह से वंश का नाम उज्ज्वल प्रकाशमान होता है, गुणों के धारण करने से श्रेष्ठ होने का परिचय मिल जाता है तथा नेत्रों से क्रोध का ज्ञान हो जाता है। अभ्यास की कमी में ज्ञान प्राप्त की गई विद्या भी कण्ठस्थ नहीं होती। अभ्यास के बगैर अशिक्षित मनुष्य में आत्मविश्वास की झलक भी नहीं मिलती, इसलिए तो एक जगह पर कहा गया है कि बिना अभ्यास के अभाव में विद्या विषदंश बन जाती है या विष रसपान बन जाती है। किसी भी वंश की प्रतिष्ठा धन-सपंत्तियों से नहीं होती, अपितु आचरण की श्रेष्ठता से जानी जाती है। यदि धनपति मनुष्य का चरित्र पथभ्रष्ट है तो उसे समाज में कभी मान-सम्मान हासिल नहीं होता, आर्य उपनाम रख लेने से कोई मनुष्य सर्वश्रेष्ठ नहीं बन जाता। मनुष्य की श्रेष्ठता की नाप-तौल का आधार उसके गुण होते हैं। जिस मनुष्य में उदारवादी गुणों की जितनी भी अधिकता होगी, वह व्यक्ति उतना श्रेष्ठ गुणी कहलाएगा।

 भगवान की कृपा दृष्टि इंसान को कुछ से कुछ बना सकती है। उनकी अराधना मन को सुख देने वाली और जीवन को ख़ुशी के रास्ते पर ले जाने वाली है। उनके तप को, तेज को नमन करना हर प्राणी के लिए ज़रूरी है। उनका आशीर्वाद लेना मुक्ति का रास्ता जानना है... दो में सूर्य को जगत की आत्मा कहा गया है। सूर्य से ही इस पृथ्वी पर जीवन है। वैदिक काल में सूर्य को भगवान सूर्य नारायण कहकर महिमा मंडित किया गया है। सूर्य का शाब्दिक अर्थ है सर्वप्रेरक। ऋग्वेद के देवताओं में सूर्य का महत्वपूर्ण स्थान है। यजुर्वेद ने चक्षों सूर्यों जायत कहकर सूर्य को भगवान का नेत्र माना है। ब्रह्मवैर्वत पुराण सूर्य को परमात्मा स्वरूप मानता है। श्रुति के अनुसार भी जगत की सृष्टि पालन सूर्यदेव ही करते हैं।

 

abhyāsāddhāryate vidyā kulaṃ śīlena dhāryate ।

guṇena jñāyate tvāryaḥ kopo netreṇa gamyate ॥ - cāṇakya nīti

 

Knowledge is borne by practice; a lineage is carried in its integrity; the honorable are held through efficacy; anger is expressed through the eyes.

 

1. Learning something is not sufficient; it needs to be put into use through practice. Like they say, 'practice makes perfect'. The efficiency of knowledge is clearly evident when applied. One who has great practice will execute the task with more ease than the one who only learnt it. Therefore, one's knowledge is graded according to their practice of it.

 

2. A family's morals and values are expressed through a person's integrity and conduct. His respectability and value shine through his morality more than his material possessions.

 

3. Whether one is born in a higher or lower caste (as per social norms), does not define his nobility. His greatness comes from his character and how he conducts himself when dealing with others.

 

4. This is an interesting one. One's anger and displeasure need not be expressed in words or deeds. No matter what one says or does, his true temperament is reflected in his eyes. Like they say, 'eyes are the windows to one's soul'.  They give away one's true feelings, irrespective of their speech or actions. Hence, the best way to communicate with another person is looking into his eyes. The eye contact is capable of communicating a lot more than mere words. It not only reveals one's true feelings but also compels them to be honest. Now, that's a bonus!

Beware, take care.

స్వస్తి.