అజరామర సూక్తి -- 4

136.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

अहिं नृपञ्च शार्दूलं कीटञ्च बालकं तथा
परश्वानञ्च मूर्खञ्च सप्‍त सुप्‍तान्न बोधयेत्- चाणक्य नीति
అహిం నృపఞ్చ శార్దూలం కీటఞ్చ బాలకం తథా
పరశ్వానఞ్చ మూర్ఖఞ్చ సప్త సుప్తాన్న బొధయేత్
- చాణక్య నీతి
సర్పము, రాజు,పులి, కీటకము,పసివాడు, కుక్క మూర్ఖుడు నిదురించు సమయములో అవాంతరముగా లేపుట చేత ఏవిధమైన ఘోరమైనా జరుగ వచ్చును.
సర్పమును లేపితే కాటు వేయవచ్చు,రాజును లేపితే ముందు వెనుక చూడకుండా లేపిన వ్యక్తిని కరవాలముతో ఖండించవచ్చు, పులిని లేపితే మనము పులిహోరా అయిపోయినట్లే, కీటకాలను కదిలిస్తే అవి కుట్టే అవకాశము మెండు. విశాకీతకములు కుడితే అది ప్రాణాంతకముగా కూడా పరిణమించ వచ్చు,పశివానిని అర్ధన్తరముగా లేపితే ఏడుపు లంఘీంచుకొంటాడు. మాన్పెవారికి తలప్రాణము తోకకు వస్తుంది, కుక్కను మంచినిద్రలో లేపితే వెంటనే లేపిన వానిని కరిచే అవకాశము వుంది. మూర్ఖుని నిదుర లేపితే వాడు తనకే హాని తలపెట్టుకొంటాడు ఇతరులకు హాని చేస్తాడో ఊహించలేని విషయము. కోరి కొరివితో తల గోకుకోనేకంటే వూరకుండుట ఎంతో మంచిది. అందుకే పెద్దలు ' ఊరకున్నంత ఉత్తమము బోడిగుండంత సుఖము లేదన్నారు.

अहिं नृपञ्च शार्दूलं कीटञ्च बालकं तथा
परश्वानञ्च मूर्खञ्च सप्‍त सुप्‍तान्न बोधयेत्- चाणक्य नीति

नाग, राजा, बाघ, कीट, बच्चे कुत्ते और मूर्ख इन 7 को सोते समय नहीं जगाना चाहिए!
नाग जहरीला है, राजा झट से जागते ही उठाए आदमी को शत्रु समझकर मार सकता है, कुत्ते अजनबियों पर उचल कर काट सकती है, एक बाघ को जगानेसे एक छलांग मारकर जगानेवालेको शिकार बना देता है, एक कीड़े के काटने से हम बाख सकते हैं उसे नहीं जगानेसे, बच्चा ठीक से सोने नहीं दिया तो रोना शुरू करता है और उसे रोकना आसान नहीं है।in सबसे ज्यादा अगर मूर्ख को हम जगाते हैं तो वह तुरंत किस मुसीबत को मोल्लेगा ए तो खुदा भी नहीं जान सकता है । इनमें से किसी को भी जागने सुखद परिस्थिति नहीं उत्पन्न होता है। किसी की भलाई के लिए, उन्हें सोने देना बेहतर है। लेकिन एक मूर्ख, घमंडी जो किसी के भी शब्द को ध्यान करने के लिए इनकार करके जागृत करटा है तो ख़तरा खुदबखुद मोल्लेता है।
अक्लमंद कभी भी मुसीबत को आमंत्रित नहीं करता है, लेकिन जिस का अकल मंद हो वो किसी न किसीतरह ख़तरा मोल्लेता है क्यूँ की वह उनका स्वभाव है ।

ahiM nRpa~ncha SaardUlaM kITa~ncha baalakaM tathaa
paraSvaana~ncha mUrkha~ncha sapta suptaanna bodhayEt
- chaaNakya nIti

Snake, king, tiger, insect, child as well, others' dog and imbecile too - (these) 7 sleepers should not be awoken!

Snake is poisonous, king can get angry, a tiger kills, an insect bites, a child cries, others' dog barks at strangers. Waking up any of these is, quite understandably, not a pleasant circumstance. For one's own good, he is better of letting them sleep.

But why an imbecile! It is dangerous to wake him because, he is arrogant and not in a mind to heed to anyone's word. The minute the foolish wakes, he causes trouble to everyone around due to his ignorance. He asks questions that the wise can not answer. For, he won't accept any thing for an answer! Such a person is better left alone when sleeping, so that one does not invite trouble on to himself smile emoticon.
Keep trouble at bay!

***********************************************************************************************************************137.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

प्रभुतं कार्यमल्पं वा यान्नरः कर्तुमिच्छति
सर्वारम्भेण तत्कार्यं सिम्हादेकं प्रचक्षते- चाणक्य नीति
ప్రభుతం కార్యమల్పం వా యాన్నరః కర్తుమిచ్ఛతి
సర్వారంభేణ తత్కార్యం సింహాదేకం ప్రచక్షతే
- చాణక్య నీతి
జీవితములో ఎవరివల్ల లేక ఎవరిని చూసి నేర్చుకొంటు\న్నామన్నది ముఖ్యము కాదు. చేయవలసినవైనా చేయ కూడనివైనా ఎవరినైనా చూసి నేర్చుకొనవచ్చు. సింహమును చూసి పని చిన్నదైనా పెద్దదయినా పట్టుదలతో సాధించి తీరవలేనన్నది మనము నేర్చుకోనవలెను.
సింహము తన వేట తీరును, కుంజరమైనా కుందేలైనా మార్చుకోదు. అక్కడ తన చింత అంతా 'వేట' అనే మాట పైనే వుంటుంది గానీ తనకు ఎర కాబోయేది ఏది అని ఆలోచించదు. దేనికయినా పొంచియుండి ,పరిసరములు పరిశీలించుతూ , అదను కొరకు అతి జాగ్రత్తగా గమనించుతూ, ఒక్క ఉదుటున, సమయము దొరికిన వెంటనే , దుమికి పట్టి తన దంష్ట్రలతో చీల్చి వేస్తుంది.
మనము గూడా ఆ గుణమును మనము తలపెట్టిన సత్కార్యములకు అనుసంధించుకొని, మనో సమర్పణతో చేసిన ఎడల విజయము కరతలామలకమే గదా !
प्रभुतं कार्यमल्पं वा यान्नरः कर्तुमिच्छति
सर्वारम्भेण तत्कार्यं सिम्हादेकं प्रचक्षते- चाणक्य नीति

कार्य महत्वपूर्ण है या तुच्छ हो - शुरू से समाप्त करने तक एक शेर की तरह, कुल समर्पण के साथ लागू करना चाहिए।
एक शेर पहले, छिपकर अपने दृष्टिकोण से चुपचाप दुबक के बैठता है (घुटने मुड़े और शरीर के ऊपरी हिस्से में आम तौर पर ऐन मौके का इंतज़ार में , खुद को बचातेहुए , इंतज़ार करना।) और अपने शिकार की हर चाल देखता है और फिर सही समय पर आक्रमण करता है। यह शिकार की अपनी शैली है! निश्चित रूप से इन कदमों का, हर एक समय शेर निष्पादित करता है। वह एक छोटे से खरगोश पर हो या एक बड़ा गजराज हो बस एक ही तरीखाअपनाता है जिस से उसका शिकार छूट न जाय! उनका ध्यान शिकार पर पूरी तरह से है और समर्पण के साथ रहता है।
हम भी किसी भी काम समर्पण के साथ करना चाहिए । समर्पण के साथ करनेवाला कोइ भी काम जरूर सफल होता है ।
'समर्पण ' अपने आप पर रखनेकी एक उम्मीद है, दूसरे लोग हमारे ऊपर रखनेका नहीं है!

prabhutaM kaaryamalpaM vaa yaannara@h kartumichChati
sarvaarambhENa tatkaaryaM siMhaadEkam prachakShatE
- chaaNakya nIti

Be the task significant or trivial that one intends to do - he should execute it with total dedication from start (to finish), like a lion.

A lion first approaches stealthily, then crouches silently, watches every move of his prey and then pounces at the right time. This is his style of hunting! He certainly has to execute all of these steps, every single time. He can't lax on any of his hunting techniques just because he is preying on a little rabbit! He still has to be as cautious so as to not alert his meal away from him smile emoticon. He works just the same, whether he is hunting down an huge elephant or a tiny hare! His attention is totally on the prey and he does it with dedication.

Same should be the dedication, whether the task at hand is a significant one or a trivial one! Whether the task gets recognized by the entire world or not, whether his duty calls him in a forest with only animals to accompany (no paparazzi smile emoticon, it should be done with the same rigor and dedication!

Dedication is not what others expect of one, but what one expects of himself and offers to others!

*********************************************************************************************************************

138.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

निर्विषेणापि सर्पेण कर्तव्या महती फणा
विषमस्तु न चाप्यस्तु घटाटोपो भयङ्करः- चाणक्य नीति
నిర్విషేణాపి సర్పేణ కర్తవ్యా మహతీ ఫణా
విషమస్తు న చాప్యస్తు ఘటాటోపో భయఞ్కరః
- చాణక్య నీతి
పాముకు పడగ కేవలము కాటు వేయుట కొరకే కాదు ఇతర ప్రయోజనాలుకూదా వున్నాయి. ఆవిషయము పాముకు తెలిస్తే తాను సురక్షితముగా వుండగలధు. ఆ పటాటోపము అత్యంత అవసరము.
ఈ సందర్భములో ఒక కథ గుర్తు చేసుకొందాము. ఒక వనములో ఒక పాము వుండేది. అది దారిన వచ్చేపోయే వారినందరినీ కాటు వేసేది. అందువలా చాలామంది చనిపోయినారుగూడా. ఒక రోజు ఆ దారిలో ఒక సాధువు పోతూ పాముజేసే పనిని గమనించి అందరినీ ఆవిధముగా చంపుట తప్పుకదా! ఎదో ఒకరోజు వారంతా ఒజటై తిరుగబడితే నీకు మొదటికే మోసము వస్తుందన్నాడు. పాము ఆయన చెప్పినది కూడా నిజమని తలచి కాటువేయుట మానుకొనింది. కొంత కాలము తరువాత దానిని గమనించిన తుంటరి పిల్లలు దానిని రాళ్ళతో కొట్టి గాయపరచుతూ వుండేవారు. కొంత కాలము తరువాత ఆ దారిన వచ్చిన మునివరుడు పామును గమనించి కారణమడిగితే పాము "మీరు చెప్పినప్పతినుంది కాటు వేయక పోవుతవల్ల కలిగిన ఫలితము ఇది" అని అన్నది. అప్పుడా ముని నేను నిన్ను కాటువేయుటకు మాత్రమే
పాడగను వాడవద్దన్నాను కానీ బుస కొట్టుటకు వద్దనలేదే!" అన్నాడు. పాముకు బుద్ధి వచ్చి అప్పటినుండి అటులనే చేయసాగింది.
దీని వాళ్ళ మనకు తెలిసేదేమిటి ? మనలో శక్తియున్నదని అందరినీ మట్టు పెట్టుట కాదు మనలో యుక్తి కూడా వున్నదని గ్రహించి దానిని ఉపయోగించటము . అప్పుడు మనకూ బాధలేదు ఎదుటివారిక్వీ ఇబ్బంది లేదు. దీనినే నేటి Management Science లో Win Win Situation అంటారు. "అన్నీ వున్నాయిష" అని తమ మూలములనే తాము ఎద్దేవా చేసుకొనే వారు ఇటువంటి విశ్లేషణలు చేసిన మనపూర్వుల గొప్పదనమును గుర్తించితే మంచిది.
కాబట్టి కార్య శూరుడెప్పుడూ తన ధైర్యమునేగాక ఉచితజ్ఞత ప్రదర్శించితే తననూ తన పరివారమును కూడా క్షేమముగా ఉంచుకోన గలుగుతాడు.

निर्विषेणापि सर्पेण कर्तव्या महती फणा
विषमस्तु न चाप्यस्तु घटाटोपो भयङ्करः
- चाणक्य नीति

साँप के फण केलिए, ढसके जहर भरनेके बदलेमे कई और उपयोग भी है। ढसना नहीं तो सही लेकिन डरानेकेलिये सुस्कारना तो बहुत जरूरत है!
इस सिलसिले में 'नाग और साधु' की कहानी आप को सुनानी चाहिए। एक वन में साप आने जानेवालोंको एक साँप ढसकर प्राणहानी पहूँचाती थी। एक बार एक साधु यह देखकर उसे बताया किअच्छे लोग जो बिना हानी किये हट कर चलेजाते हैं , वैसे लोगों को क्यों ढसे ।
सांप ने मुनिवर की बात मानली और ढसना बंद करदिया।
कुछ बच्चों को यह एहसास हुआ, तो वे सांप पर पथराव शुरू कर दिये और सांप को घायल करदिए। इसलिए सांप दिनबदिन कमजोर और कमजोर होनेलागा था। साधू एक दिन उस तरफ जाते जाते सांप को देखकर अचबित होगया । साधू साँप से पूछने पर बली की दुष्ट लोग ,उसे नहीं धसते देखकर पत्थर पेंखने लगे और उसे घायल करदिये ।

साधु बोले " मैं निश्चित रूप से काटने के लिए सलाह दी,लेकिन सुसकारने से कभी नहीं रोका! यह तो परमेश्वर से दीगयी सुरक्षा तंत्र थी और आप अपनी खुद की सुरक्षा के लिए इसका इस्तेमाल करने की बहुत जरूरत है। कभी मत भूलना कि!" साँप को अपने गलती का एहसास हुआ और तब से सुसकारना नहीं भूली । तब से लोग साँप के नजदीक जानेको फिर से डरने लगे ।
सांप के काटने से नहीं, सिसकी ही काफी डरावना है। । किसी को कुछ भी करने की जरूरत नहीं है, लेकिन वह खुद को और अपने विश्वासों की रक्षा के लिए, लोगों को अपनी गंभीरता दिखाना बहुत जरूरत है। ऐसे लोगों को अस्तित्व कौशल कहते हैं।
वह जो निडर होकर किसी भी आसन्न घटनाओं का सामना करता है और चालाकी से दुनिया में अपना पहचान बना सकता है वही कार्य शूर होता है।

nirviShENaapi sarpENa kartavyaa mahatI phaNaa
viShamastu na chaapyastu ghaTaaTOpO bhaya~nkara@h
- chaaNakya nIti

Even for a snake without poison, the hood has many a duties. Whether there is poison or not, its hissing has to be scary!

This one must be derived from the story 'The Snake and the hermit'. In the story, it is said that there was a snake who used to bite and injure passers by. Once a hermit told him that it is not the right thing to do. He went away, only to come back and see a very ailing and injured snake. When he asked what happened, the snake explained to him that, on the hermit's advice, he had given up biting. When some children realized this, they started pelting stones at the snake. He was hence weak and frail now. The hermit then told him, 'I certainly advised you not to bite, but never stopped you from hissing! That is your God given defense mechanism and you need to use it for your own protection. Never forget that!'

Whether a snake bites or not, his hissing is scary enough to ward off offenders. Same holds good in the society. One doesn't have to do anything, but if he is bold enough to show to the onlookers that, he has it in him to do the needful to defend himself and his beliefs, he can be a survivor. These are survival skills.

It is not the strongest of the species that survives, nor the most intelligent. It is the one that is the most adaptable that survives! He who can face any impending events fearlessly and tactfully is a survivor in the world.

********************************************************************************************************************

139.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

प्रातरुत्थानं च युद्धं च सम्विभागं च बन्धुषु
स्वयमाक्रम्य भुक्तं च शिक्षेच्चत्वारि कुक्कुटात्- चाणक्य नीति
ప్రాతరుత్థానం చ యుద్ధం చ సంవిభాగం చ బంధుషు
స్వయమాక్రమ్య భుక్తం చ శిక్షేచ్చత్వారి కుక్కుటాత్
- చాణక్య నీతి
పెందలకడనే నిదుర లేవటము, ఆత్మా సంరక్షనార్థము యుద్ధమునకు నిరంతరమూ సిద్ధముగా యుండటమూ, కలిగినది మిత్ర బాన్ధవులతో పంచుకోవడము, తనసంపాదన నుండి మాత్రమె తానూ తినడము మనము కోడిపుంజుణు జూచి నేర్చుకోవలసిన లక్షణములు.
అసలు నేర్చుకొనుటకు మృగాములా జలచరములా, వాయుచారములా లేక ఉభయ చరములా అన్న తర్కమే అవసరము లేదు. మంచి ఎవరినుండి యైనా ఎక్కడనుండియైనా ఎప్పుడయినా నేర్చుకొనుట వ్యక్తిత్వ వికాసమునకు ఎంతో అవసరముగదా!
ప్రాతఃకాలము 4.30 నుండి6 వరకు గల మధ్యకాలమును బ్రాహ్మీ ముహూర్తము అంటారు. ఈ సమయము మనసు లగ్నము చేసి చేయవలసిన పనులకు చక్కతిసమయము. ముఖ్యముగా విద్యార్థులకు ,ధ్యాన తత్పరులకు ఇది బహు చక్కటి సమయము. అసలు ఒక గంట ముందులేచినచో మనకు రోజులో ఒక గంట కలిసి వచ్చినట్లేకదా!
ప్రాణులకు ఆత్మ రక్షణ అనివార్యము. అందుకే ఆవిశాయములో మానవులు తక్క తక్కిన జీవులు సతర్కముగా వుంటాయి. మనిష కూడా అలసత్వము లేకుండా పరిసరములను జాగరూకతతో గమనించుచూ తనను తానూ కాపాడుకొనుటకు యుద్ధము చేయుతకైనా సిద్ధముగా ఉండవలెను.
కలిగినది పంచుకోనుటలో కలిగే ఆనందమే వేరు. వండి పెట్టిన అన్నము కూడబెట్టిన ధాన్యము , ఆర్జించిన ధనము, సంపాదించిన జ్ఞానము యోగ్యులకు పంచకపోతే అసలీ వున్నవాడు యోగ్యుడు అని అనిపించుకోలేదు కదా ! కావున తనకు కలిగినది పదుగురితో పంచుకొంటే అసలు సమాజమే ఎన్తబలోపెతమౌతుందో గమనించండి.
తన భాగ్యమే తనది అన్న ఒక్క తృప్తి చాలు మానవుడు ఆనందముగా జీవించుటకు. తన సంపాదనలో తాను తినేది తప్పక మనము అనుసరించవలసిన మొదటి విషయము. కలిగిన దానిలో మనము తిని పాత్రుడైన వాని పెట్టుతకలావాటు పడితే అంతకు మించిన ఆనందమేముంటుంది?
ఈ లోకానుశీలనాను గూర్చి చెప్పిన చాణక్యులవారు ఎంతటి సంఘ శ్రేయోభిలాషియో గమనించండి. అసలుభాగావాన్ దత్తాత్రేయులకు 24 జీవ నిర్జీవ గురువులను ఎంచుకోన్నారన్న విషయము మనకు తెలియనిదికాదు. భగవంతుని దారినే మనమూ అనుసరించితే ఆయన చేరుచోటికి మనమూ చేరుకోమా!

प्रातरुत्थानं च युद्धं च सम्विभागं च बन्धुषु
स्वयमाक्रम्य भुक्तं च शिक्षेच्चत्वारि कुक्कुटात्- चाणक्य नीति
प्रातःकाल में जागना,आत्मा रक्षण केलिए कभी भी युद्ध केलिए तैयार रहना, परिजनों के साथ साझा और खुद की कमाई पे निर्भर रहना, in चार गुण एक मुर्गा से सीखना चाहिए।

पशु, पक्षी, तैराकी या उभयचर हम जानने के लिए कुछ बात है। भगवान द्वारा प्रदान की लोभी capasity सबसे अच्छा हमारे द्वारा उपयोग किया जा रहा है।

जल्दी जागने न केवल एक स्वस्थ और सतर्क आदत है,दिन के बाकी कार्यों को, बिना जल्दिबाजीके, करनेका अच्छा मौका प्राप्त होता है। कौन एक अतिरिक्त घंटे दिन के कामकाज को खत्म करने के लिए नहीं चाहता है? उदय 4.30 से 06:00 बीच का समय 'ब्राह्मी मुहुर्त' कहा जाता है। यहां तक कि वैज्ञानिक दृष्टि से भी यह पढाई और सीखने के लिए सबसे उपयुक्त समय है, या भगवान पर ध्यान केंद्रित करने का भी एक सुन्हरा सामय माना जाता है। दिन के शुरुआती घंटों में जागना स्वास्थ्य के लिए बहुत अच्छा है।

यदि जरूरत हो तो वह खुद का बचाव करने के लिए सक्षम होना चाहिए। 'कोई अच्छा कारण के लिए लड़ने के लिए भी तैयार खड़े'। किसी के मौलिक मान्यताओं बचाने के लिए लड़ना आवश्यक होता है तो उसकेलिए खड़े होने के लिए किसी भी समय में तय्यार रहना चाहिए।

विश्वास एक विशिष्ठ गुण होता है । खुद पे और सगे दोस्त और बंधू में विश्वास की जरूरत है।
यह चाहे अनाज पूर्णखलिहान हो या एक निवाला, अपने बंधु मित्रों के साथ साझा करने का आनंद ही कुछ और है । बंटवारे के लिए यदि खाद्य, संसाधन या ज्ञान आपस में बाँट लेंगे तो समाज पूरा पटिष्ठ हो जाता है।

अपने आप को या उपेक्षा या अनदेखी नहीं करना है। वह कड़ी मेहनत से खुद के लिए और अपनों केलिए भी अर्जित करना है।अपने आप पे विश्वास ही उपलब्धियों के पीछे बनाहुआ असली ताकत होता है।

प्रत्येक और हर जा रहा से सीखा जा के लिए एक सबक नहीं है? यही कारण है कि प्रत्येक विशेष और बड़े पैमाने पर निर्माण के लिए भी आवश्यक किया जा रहा है क्या करता है। या वह जा रहा है कि बनाने में एक प्रयास किया है नहीं होगा !
भगवान् दत्तात्रेय 24 जीवित और निर्जीव चीजोंको अपने गुरु माने हैं। हम साधारण मनुष्य भगवान् के रास्ते को पकड़ना सच्चे भक्त और नेक इंसान का फर्ज होता है ।

praatarutthaanaM cha yuddhaM cha samvibhaagaM cha bandhuShu
svayamaakramya bhuktaM cha SikshEchchatvaari kukkuTaat
- chaaNakya nIti

Waking up in the morning, belligerence, sharing with kin, feeding oneself - learn these 4 from a rooster.

Animals, birds,aquatics or amphibians we have some thing to learn. The grasping capasity provided by the God is to be best utilised by us.

Waking up early not only keeps one healthy and alert, it also gives him more time to undertake productive tasks through out the day. Who doesn't want an extra hour to finish up the day's chores? Time between 4.30 to 6 A.M. is called 'Brahmi Muhurth'. Even scientifically also it is proved that this is the most suitable time for learning, or to concentrate on God. waking up in the early hours of the day is good for health.

One needs to have faith in himself and his beliefs. If need be, he should be able to defend himself. 'If need be' is instrumental. 'Standing ready to fight for no good reason', is not being spoken of here. When one's rudimental beliefs are being questioned, he should have the confidence to stand up for himself to protect and that is very essential.

Whether it is a morsel of grain or whole barn full, sharing with friends and family makes it more enticing! Be it food or knowledge or resources, sharing makes it more delectable.

Not ignoring oneself is very essential as well. He should earn his bread. he should work hard to earn for himself and to eat from what he earned. That confidence can be the driving force behind many an achievements.

Isn't there a lesson to be learnt from each and every being? That is what makes each being special and also essential to the creation at large. Or He, would not have made an effort in creating that being!!

*********************************************************************************************************************

140.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

बुद्धिर्यस्य बलं तस्य निर्बुद्धेस्तु कुतो बलम्
वने सिंहो मदोन्मत्तः शशकेन निपातितः
- चाणक्य नीति
బుద్ధిర్యస్య బలం తస్య నిర్బుద్ధేస్తు కుతో బలం
వనే సింహో మదొన్మత్తహ్ శశాకేన నిపాతితః
- చాణక్య నీతి
దేహబలముకన్నా బుద్ధిబలము ఎప్పుడూ గొప్పదే! పంచతంత్రములోని కుందేలు సింహము కథలో ఈ విషయాన్ని మనము తెలుసుకొంటాము కదా! భారతములో 11 అక్షోహిణుల సైన్యము కలిగియుండియు 7 అక్షోహిణుల సైన్యము గల పాండవుల చేతిలో పరాస్తులై ప్రాణాలను పోగొట్టుకొన్నారు. కారణము పాండవుల బలమునకు తోడుగా కృష్ణుని బుద్ధిబలము జోడయినది. గెలుపు కు వేరింకేమి యవసరము.

పంచతంత్ర కథలలో శక్తిని నమ్ముకొన్న మూర్ఖ సింహమును కుందేలు తన యుక్తి తో అడవిలోని బావిలో సింహము ఛాయను చూపి , దానిని వేరు సింహముగా నమ్మింపజేసి తనకు తానె బావిలో దూకునట్లు చేసిన కథ మనకు తెలిసినదేకదా! కాబట్టి పదునైన బుద్ధి పరమ శక్తివంతునితో కూడా పోరి గెలువ గలుగుతుంది. ఎప్పటికైనా దేహబలము, అంగ బలము , అర్థ బలము కన్నా బుద్ధి బలమే దొడ్డది.
శక్తికి తోడూ యుక్తి యుంటేనే కష్టాలనుండి ముక్తి.बुद्धिर्यस्य बलं तस्य निर्बुद्धेस्तु कुतो बलम्
वने सिंहो मदोन्मत्तः शशकेन निपातितः
- चाणक्य नीति
ज्ञान जो है वह ताकत है। कलेकिन काहाँ मूर्ख के लिए वह ताकत है? जंगल में नशे में डूबा शेर खरगोश के बुद्धि से कुएँ में फेंक दिया गया। (शेर और खरगोश की पंचतंत्र कहानी में।) हमेशा अपने प्रतिद्वंद्वी पर जीत के लिए शारीरिक रूप से मजबूत होने की जरूरत नहीं है। कई बार, एक छोटे से अतिरिक्त ज्ञान एक लंबा रास्ता तय करता है! बुद्धिमान उसके तीक्षण बुद्धि के जरिये, सबसे मुश्किल परिस्थितियों से भी खुद को बाहर ला सकटा है। पंचतंत्र में लिखा हुवा कहानी की तरह, एक छोटे से खरगोश एक बहुत बड़ा शेर को कुएँ में गिरादेता है। वह चतुरता से कुएँ के अंदर एक और शेर निवास करने की बात सामने के शेर से कहता है। गूंगा शेर, उसकी खुद की छवि को दूसरा शेर समझ कर अपने पूरे शक्तिके साथ कुएँ में खूदकर मर्जाती है ! बुद्धिमान नहीं है, अकल नहीं है तो संसार से निकलना भी पद सकता है । बुद्धिमान अपनी ऊर्जा को प्रभावी ढंग से, प्रयोग करके विजयी होते हैं। शक्तिमान से बुद्धिमान बलवान होता है। बुद्धिमान बनो!

buddhiryasya balaM tasya nirbuddhestu kuto balam
vane siMho madonmattaH shashakena nipaatitaH
- chaaNakya nIti
He who has wisdom has the strength. Where is the strength for the imbecile? The intoxicated lion in the forest got thrown down by the rabbit. (In the panchatantra story of the Lion and the rabbit.)

One doesn't always have to be physically strong to win over his opponent. Many a times, a little extra wisdom has gone a long way! If one is wise enough and can think on his toes, he can bring himself out of the toughest situations. Like in thepanchatantra story, a little hare fells a huge lion. He tells the lion that there is another lion dwelling inside the well. The dumb lion, not seeing that it is his own image, pounces into the well, to bring about his own end!

To him who is not wise, even his physical power proves useless. He needs wisdom to know and decide how to channelize his energies effectively, else, all his efforts will prove futile.

It is not always muscle power that comes out victorious. Be wise!

***********************************************************************************************************************141.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

प्रामाण्यबुद्धिः स्तोत्रेषु देवताबुद्धिरात्मनि ।
कीटबुद्धिर्मनुष्येषु नूतनायाः श्रियः फलम् ॥ - कलिविडम्बना

ప్రామాణ్యబుద్ధిః స్తోత్రేషు దెవతాబుద్ధిరాత్మని |
కీటబుద్ధిర్మనుష్యేషు నూతనాయాః శ్రియః ఫలం ||
- కలివిడంబన
తనను తాను అవ్యయుడైన ఆ పరమాత్మగా తలపోయుట, పొగడ్తలకు పొంగి పోవుట ,సాటి వారికి సహకరించక పోగా అవహేళన చేయుట మొదలగునవి అతిశయించిన ఐశ్వర్య ఫలములు. ఇవి తీయటి విష ఫలములు. ఇవి తినుచున్నంతవరకు,ఆరోగ్య పరంగా తనకే గాక తన చుట్టూ వుండే సమాజానికి కూడా భయంకర విఘాతమును కలిగించుచున్నాడు.

प्रामाण्यबुद्धिः स्तोत्रेषु देवताबुद्धिरात्मनि ।
कीटबुद्धिर्मनुष्येषु नूतनायाः श्रियः फलम् ॥ - कलिविडम्बना
अपने आप को भगवान् समझना,स्वोत्कर्षा केलिए सदा तरसना,साथी मनुष्योंको बेकदर करना व उनको नीचा दिखाना धन दौलत का फल है | आदमी का श्रद्धा अगर इस फल पर बढगया तो वह पाताल पतन होजाता है |उन गुणों को अगर आदमी दूर रखता है तो वह उतना निकट भगवान् तक पहुँच सकता है |

praamaaNyabuddhiH stotreShu devataabuddhiraatmani |
kITabuddhirmanuShyeShu nUtanaayaaH shriyaH phalam ||
- kaliviDambanaa

Authoritativeness in one's own praises; perceiving oneself as divine; discerning other humans as insects - these are the fruit of new found wealth.
People at large, value material wealth and having lots of it, gives a sense of accomplishment. If that wealth came overnight, what to ask of such a person! He would be constantly boasting off his possessions. Swelling up on one's own praises isn't a very pleasant trait. It is easy for him to think of himself as superior to the rest. That is followed by gloating about himself and thinking of himself as God! The counter effect of that, regarding the rest of the human species as 'insignificant insects'!!

**********************************************************************************************************************

142.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

साहित्यसङ्गीतकलाविहीनः
साक्षात्पशुः पुच्छविषाणहीनः
तृणं न खादन्नपि जीवमानः
तद्भागधेयं परमं पशूनाम्- नीतिशतक
సాహిత్యసఞ్గీతకళావిహీనః
సాక్షాత్పశుః పుచ్ఛవిషాణహీనః
తృణం న ఖాదన్నపి జీవమానః
తద్భాగధెయం పరమం పశూనాం
- నీతిశతకము
సారస్వతమును సంగీతమును సత్పురుషులు సరస్వతీ దేవి స్థానద్వాయముతో పోలుస్తారు. మరి ఆతల్లి పాలు త్రాగావలేనన్న యాలోచన లేనివాడు మనిషి అని ఏవిధముగా అనిపించుకోగాలుగుతాడు. అట్టివాడు తోక కొమ్ములు లేని పశువే కదా! అసలు జంతువులు గొప్ప
అదృష్టము చేసుకొన్నాయి ఎందుకంటే అటువంటివాడు జంతు బుద్ధి కలిగి కూడా జంతువులకు గడ్డి తినుట లేదు .

శిశుర్వేత్తి పశుర్వేత్తి
వేత్తి గానరసం ఫణిః
కో వేత్తి కవితా తత్త్వం
శివో జానాతి వా నవా
అన్నారు పెద్దలు. శిశువులు,పశువువులు, పాములు కూడా సంగీతమంటే, సంగీతముంటే చెవి కోసుకొంతాయి. మరి మనిషి రూపముదాల్చినవానికి ఆ రసానందము లేకుంటే మనిషి అనే అవకాశము కోల్పోవుచున్నట్లే కదా! ఈ శ్లోకములోని రెండవ చరణములో కవ్త్వ తత్వము శివునికే అర్థముకాడు మానవులెంత అని చెబుతూ వుంది. దాని అంతరార్థము కవిత్వమునకు దూరముండమనికాదు ఆ రాసాస్వాదనము చేయుటకు తల్లీనమగుట ఎంతో అవసరమని అభిప్రాయము. కావున ఈ లలిత కళల పై మమకారము గలిగినవాడే మెత్తటి హృదయాని కలిగివుంటాడు. నలుగురికి మేలుచేయాలనుకొంటాడు అధిలేనివాడు
తోక కొమ్ములు లేని పశువే కదా!
అందుకే ఆత్మానందమునకు,ఆరోగ్యమునకు లలితా కళా పిపాస అవసరము. ఆత్మ కు మంచి ఆహ్హ్రమిచ్చి ఆరోగ్యముగా ఉంచితే అది నీ మానసిక శారీరిక రుగ్మతలు లేకుండా చూసుకొంటుంది.

साहित्यसङ्गीतकलाविहीनः
साक्षात्पशुः पुच्छविषाणहीनः
तृणं न खादन्नपि जीवमानः
तद्भागधेयं परमं पशूनाम्- नीतिशतक

अगर कोई साहित्यिक रचनाओं, संगीत या कला रूपों के ज्ञान से रहित होता है, वह एक पूंछ और सींग के बिना रहनेका पशु का एक अवतार है। जानवर भाग्यशाली हैं की उस आदमी खानेमे घास नहीं खाता ।

संस्कृत में एक कहावत है " शिशुर्वेत्ति पशुर्वेत्ति वेत्ति गाना रसः फणिः' माने शिशु और पशु भी संगीत का आस्वाद करते हैं। अगर बड़ा होकर भी इंसान यह काम नहीं किया तो वह कैसा मनुष्य है। सच में वह जानवर से भी निकृष्ट है। उसी तरह
साहित्य / शास्त्रों से संगीत या ललित कला के अन्य कला रूपों से तल्ल्क रखना पशु स्वभाव है । अगर इंसान भी वैसा ही रहता है तो वह इंसान कैसे कह्लायाजासक्ता है। वैसा आदमी बिना पूंछ और सींगों का जानवर है। बस असली जानवर घास खाते हैं और इस इंसान वह नहीं खाता। ऐसे लोग अगर यह भी करते तो जानवरों को घास का अकाल पडता था।

इंसान विभिन्न कला रूपों की सराहना न केवल जरूरत है वह सभी तरह के विद्याओं का सार संग्रह करना है , एक मधु मक्खी मधु को जुटने की तरह । यही ज्ञान जानवरों से मनुष्य को अलग करता है।

ज्ञान आत्मा के लिए भोजन है! आत्मा स्वस्थ है तो इंद्रियों और शरीर स्वस्थ हो जायेंगे। आत्मा का स्वस्थ तुम सभालोगे तो आत्मा तुम्हे संभालेगा।

saahityasa~ngItakaLaavihIna@h
saakShaatpaSu@h puchChaviShaaNahIna@h
tRNaM na khaadannapi jIvamaana@h
tadbhaagadheyaM paramaM paSUnaam
- nItiSataka

He who is devoid of the knowledge of literary compositions, music/melody or art forms, is an embodiment of an animal without a tail and horns. The animals are fortunate that he survives without eating up the grass!

Those devoid of literature/scriptures, a flair for music or other art forms of fine arts is as good as an animal. He is just short on the tail and horns . The real animals should be thankful to such a human being that he is not competing with them in eating grass.

The essence here being the fact that a human being needs not only to be appreciative of different art forms, he should value learning of all forms. knowledge is one faculty that sets humans apart from animals. Whether one sings or not, draws or not he should have the aesthetic sence to appreciate the various art forms. If that is not valued, isn't he same as an animal?

Knowledge is the food for the soul! If the soul is healthy the senses and the body will be healthy. Feed the soul healthy food in heavenly portions .

***********************************************************************************************************************143.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

शनैःशनैर्विनीयन्ते तर्जनैस्तोषणैरपि
नवा इवाश्वाः कुशलैर्बालाश्चपलचेतसः
- हरिहरसुभाषित

శనైఃశనైర్వినీయంతే తర్జనైస్తోషణైరపి
నవా ఇవాశ్వాః కుశలైర్బాలాశ్చపలచేతసః
- హరిహరసుభాషితము
చురుకైన పిల్లలు క్రమక్రమంగా ఉత్తమ పౌరులను చేయవలేనంటే తల్లి దండ్రులలో శిక్షణ యొక్క స్వభావము కఠోరథ నె కాక మృదుత్వమును కూడా సమ పాళ్ళలో కలిగియుండవలెను.అంటే పిల్లలను పెంచుటకు దూషణ భూషణలు రెంటిని కలిగియుండవలెను కానీ తిరస్కారము పనికిరాదు. దీనికి చక్కని ఉదాహరణ అశ్వపాలన. అశ్వముల పాలనలో లాలన చాలా ముఖ్యము. నయమునాకు తోడు భయము కూడా దానికి అవసరము. అప్పుడే అది శిక్షకుని మాటేగాదు ఏ రౌతు మాటయినా వింటుంది.

ఒక కొత్త గుర్రమును మచ్చిక చేసుకొనుట ఎంతో నేర్పుతో కూడిన ఉద్యోగం. శిక్షణ, ప్రేమ మరియు నియంత్రణ రెండింటినీ కలిగియుండవలె. అది తినే సమయములో ప్రేమగా మాట్లాడుట ఎంత అవసరమో దానిని సవారీ కి యోగ్యముగా చేయునపుడు

అదే నియమాలు కూడా పిల్లల పెంపకములో కూడా వర్తిస్తాయి. సహజంగా, వారి మనస్సులు ఎంతో చురుకు గా ఉంటాయి.క్రమశిక్షణ ఆ లేత మనసులకు కలిగించగలిగితే చాలు వారు ఆపై అల్లుకు పోతారు. వారిని ప్రతిచిన్న విషయానికి చీవాట్లణు పెట్టరాదు. వారి కోరికలు ప్రతిసారి సమంజసమైనవిగా యుండవు. వారడిగినారని చంద్రుని తెచ్చి ఇవ్వలేము కదా! పాలన ఎప్పుడూ ఆలన లాలనల మేళన కలిగి యుంటే పెంపకము హేళన కు గురి కాదు. కాబట్టి ఏ విషయములో కూడా 'అతి సర్వత్ర వర్జ్యేత్' అన్న ఒక్క వాస్తవమును తలిదండ్రులు సదా మదిలో మెదలనిస్తే పిల్లల అభివృద్ధికి ఆకాశమే హద్దవుతుంది.

शनैःशनैर्विनीयन्ते तर्जनैस्तोषणैरपि
नवा इवाश्वाः कुशलैर्बालाश्चपलचेतसः
- हरिहरसुभाषित

चुस्त दिमाग बच्चों को शिक्षण धीरे धीरे देना चाहिए । शिक्षक मानवीयता और कठोरता दोनों को युग्मित करतेहुए सरल स्वभाव अप्नातेहुए , प्रशिक्षण देना है जैसे कि नए घोड़े को, अश्वाशिक्षक, कुशल अनुशासन में लाता है।

एक नये घोडे को कुशल अनुशासन में लाना कोई बाए हाथ का खेल नहीं है। प्रशिक्षक प्रेम और कडाई दोनों के साथ घोड़े को संभालना पड़ता है। प्रशिक्षण में प्यार, गुस्सा, तकनीक, और सब से ज्यादा इंसानियत अपना के इस प्रशिक्षण काम में जुटना है। जरूरत पड़ने से , वह घोड़े के साथ बहुत कठोर भी होजाना है! ऐसा शिक्षित करने से ही न तो सिर्फ शिक्षक के साथ बल्की घोड़ा किसी के द्वारा भी नियंत्रित किया जा सकता है ।

यही नियम बच्चों को पालने में भी लागू होता हैं। प्रकृति से, उनके दिमाग को चुस्त और फुर्तीला होता हैं। उनमें अनुशासन लाने के लिए उन्हें हमेशा खुश भी रखना है और समय पद्नेपर डाँटना भी है मगर प्यार से । उनकी मांग , कई बार , कितना तक जाईज है ,उनको यह बताना पड़ता है। क्यूँ की हम उनके पूछने पर, उसे चाँद नहीं लाकर दे सकते हैं! बच्चों को मनाने केलिए वे आगे रखनेका हर मांग को पूरा नहीं किया जा सकता है , और इस बात की एहसास बच्चों को दिलाना बहुत जरूरत होता है। माता-पिता अगर इस कुशलता को अपनाएंगे तो बच्चा ।जीवन में बहुत सफल व्यक्ति बनता है । संस्कृत में एक कहावत है "अति सर्वत्र वर्जेत।" यह हमेशा हमारे दिमाग में है तो बस है ।

shanaiHshanairvinIyante tarjanaistoShaNairapi
navaa ivaashvaaH kushalairbaalaashchapalachetasaH
- hariharasubhaaShita

The agile minded children slowly and gradually be brought into skillful discipline, with both reprovals and rewards, like the new horses that tamed which depends on the trainer's temperament,training and Technics coupled with both humaneness and harshness.

Taming a new horse is a skillful job. The trainer handles the horse with both love and sternness. He talks very lovingly to the horse while feeding it and training it. But if it does not heed, he gets very stern with the horse as well! It is an integral part of training a horse. A horse so tamed could then be handled by anyone and not just the trainer!

Same rules apply in bringing up children also. By nature, their minds are agile and nimble. If one has to discipline them, he can not always please them nor scold them. Their demands might, many a times, be far from being satiable. We can not get him moon , for his asking! Children need to be made realised that every demand they put forth cannot be met. The parents should have that skill .The one thing that the parents should remember is that too much of any thing is good for nothing.

********************************************************************************************************

144.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

अणुभ्यश्च महद्भ्यश्च शास्त्रेभ्यः कुशलो नरः
सर्वतः सारमादद्यात् पुष्पेभ्य इव शट्पदः
-भागवत
అణుభ్యశ్చ మహద్భ్యశ్చ శాస్త్రేభ్యః కుశలో నరః
సారమాదద్యాత్ పుష్పేభ్య ఇవ షట్పదః
- భాగవతము
జ్ఞానము అనంతము. అంతా నేర్చుకోనదలచుట అత్యాశ. కేవలము అందులోని సారమును, తేనెటీగలు పువ్వులనుగాక పూలనుండి వచ్చు మకరందమును మాత్రమే గ్రహించినట్లు, జిజ్ఞాసువు గ్రహించవలెను.

తేనెటీగలు వివక్ష లేదు. అవి ఒక భారీ పొద్దుతిరుగుడు పువ్వు నుండి నైనా లేక ఒక చిన్న మల్లెనుండియైనా అదే ఉత్సాహముతో మరియు చురుకుదనం తో వాని నుండి తేనె ణు గ్రహించుతాయి.అది మనకు ఆదర్శము. ఎక్కువ గ్రిన్చావలేనని అవి ప్రొద్దు తిరుగుడు పూల వద్దకు మాత్రమె పోవు. మల్లెపూవు వద్దకు కూడా పోతాయి. దేని మాధుర్యము దానిదే!. కాబట్టి సంగ్రహించుటకు
తర తమ భేదాములుండరాదు. అట్లని అంతా మనకే కావలెనని యనుకోరాదు.
జ్ఞానార్జనము మన ఉత్సుకత మరియు ఏకాగ్రత మీద ఆధారపడి యుంటుంది.. కాబట్టి ఆ రెండు సద్గుణములలో ఎటువంటి కొరత రానీకుండా జ్ఞాన సారమును గ్రహించుట జిజ్ఞాసువుకు మంచిది. సముద్రము దోసిలికి సరిపోదు.

అజ్ఞానమును గుర్తించడమే జ్ఞానార్జనకు తొలిమెట్టు. జ్ఞానము మహత్తర శక్తి. మనము గ్రహించగల హద్దువరకు దానిని గ్రహించి తీరవలసిందే.

अणुभ्यश्च महद्भ्यश्च शास्त्रेभ्यः कुशलो नरः
सर्वतः सारमादद्यात् पुष्पेभ्य इव शट्पदः
-भागवत

विषय अत्यल्प या विशाल , हमें तो केवल उसका सार संग्रह करना है जैसे के तैसा नहीं। मधुमक्खियाँ शहद लेते हैं फूलों को नहीं ।

मधुमक्खियाँ भेदभाव नहीं करते। एक बहुत बड़ा सूरजमुखी या एक छोटे से चमेली हो, वे एक ही उत्सुकता और सतर्कता के साथ इनमें से अमृत चूसते हैं।
ज्ञान कीआर्जन करनेकेलिए सावधानी और जिज्ञासा होना चाहिए। प्रत्येक सिद्धांत का अपना विशेष स्थान है और जरूरत है। इसलिए निश्चित रूप से सभी उत्सुकता के साथ सभी ज्ञान का सार निकाल के लेना चाहिए.। पूरा ज्ञान तो अनंत है । उसीलिये उस ज्ञान का सार
जितना तक होसके उतना तक लेना है । सार ग्रहण करेंगे तो हम ज्यादा विषय सीख सकते हैं। हम मनुष्य हैं। हमारा दिमाग सीमित होता है और उसी लिए हम ज्ञान सार अपनाना है ज्ञानसागर नहीं। अज्ञानता को पहचानना ज्ञान की दिशा में बढ़ने का पहला कदम है । अज्ञान एक बलहीनता है और ज्ञान शक्ति है। तो, शक्तिशाली बनने की कोशिश करेंगे।

aNubhyaScha mahadbhyaScha SaastrEbhya@h kuSalO nara@h
saaramaadadyaat puShpEbhya iva shaTpada@h
- bhaagavata
May the indoctrination be infinitesimal or ginormous, the skilled learn the essence from all, just as the bees collect nectar.

The bees do not discriminate. Whether the it is a huge sunflower or a tiny little jasmine, they suck the nectar from it with the same eagerness and alertness! For the bee, each drop of nectar as precious, irrespective of its origin. For, each drop, collectively, makes up the honey in the hive!

Such should be the interest, attentiveness and curiosity while learning any kind of knowledge. Each doctrine has its own special place and need. So, certainly extract the essence of all knowledge with all eagerness.

Being conscious about one's own ignorance is the greatest step towards knowledge, for ignorance is never better than knowledge! Knowledge is power. So, get powerful!

**********************************************************************************************************************

145.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

दुर्जनः परिहर्तव्यो विद्ययाऽलङ्कृतोऽपि सन् ।

मणिना भूषितः सर्पः किमसौ न भयङ्करः ॥

- नीतिशतक, भर्तृहरि

దుర్జనః పరిహర్తవ్యో విద్యయా.లఞ్కృతో.పి సన్ |

మణినా భూషితః సర్పః కిమసౌ న భయఞ్కరః ||

- నీతిశతక, భర్తృహరి

నీతి శతక కర్త యైన భర్తృహరి మహనీయుని ఈ శ్లోకానికి ఏనుగు లక్ష్మణ కవి గారి తెలుగు సేత ఈ విధంగా వుంది.

విద్యచే భూషితుండయి వెలయుచున్న

తొడరి వర్జింపదగు సుమీ దుర్జనుండు

చారు మాణిక్య భూషితశస్తమస్త

కంబు గల పన్నగము భయంకరము గాదె

ఎంతటి విద్యావంతుడైనా దుష్టబుద్ది హృదయమున గలిగినవాడు సహవాసానానికి యోగ్యుడు కాదు. ఎంతటి 

విలువగల మాణిక్యమును తలపై కలిగియుండినా సర్పము సమీపమునకు భయము వలన పోలేము కదా!

పాములు దూరమునుండి చూచుటకు ఎంత అందముగాయున్నను దగ్గరికి పోము. ఎందుకంటే దాని స్వభావమే 

కాటువేయడము. అది తలపై మని ఉన్నా , మని లేకున్నా తన సహజ గుణమును మానుకోదుగాదా! తనను పాలు 

పోసి పెంచిన పాములవానినే అది చంపినా ఉదంతాలున్నాయి. పాములబుట్టలో ఒక పాము బయటికి రాలేక, 

కడుపుకు తిండిలేక యుండినది. ఇంతలో ఒక ఎలుక బుట్టకు కన్నముజేసి లోనికి దూరిన వెంటనే పాము, ఆ ఎలుక 

తనను రక్షించిందన్న విచక్షణ లేకుండా ముందు దానిని తిని తరువాత తనదారిన తానూ పోయింది. కాబట్టి 

దుర్మార్గులు ఎంత చదువు సంపాదించినా తమ సహజ గుణమును గోలుపోరు. వారి స్వలాభము తప్ప అన్యుల 

బాగుణు గూర్చి ఆలోచించారు సరిగదా తమ దగ్గరివారయినా చంపుటకు వెనుకాడరు.

दुर्जनः परिहर्तव्यो विद्ययाऽलङ्कृतोऽपि सन् ।

मणिना भूषितः सर्पः किमसौ न भयङ्करः ॥

- नीतिशतक, भर्तृहरि

एक दुष्ट कितना भी ज्ञान के साथ अलंकृत हैं, तो भी टाल दिया जाना चाहिए! मस्तक पर मणि होतेहुए भी सांप सांप ही होगा ना।

एक सांप के सिर पर सुंदर मणि होतेहुए भी लोग के दिलों में उत्पन्न डर से उस के नजदीक जाने से बहुत डरते हैं। तब भी सांप को डरावना प्राणी ही माना जाता है और लोगों को इससे दूर रहना ही पड़ता है। यह , उसे पालनेका महत्वपूर्ण भूमिका निभाई सपेरा को डस सकती है। इसीतरह एक आदमी बहुत विद्यावान होतेहुए भी अगर मन से बुरा है तो उससे किसीभी हालत पर दूर ही रहना चाहिए। अगर मन में बुराई है तो , विभिन्न क्षेत्रों में एक व्यक्ति की बहुमुखी प्रतिभाशाली या एक विशेष क्षेत्र में अपनी विशेषज्ञता दुनिया को प्रकट भी करता है तो , लोग उनसे आकर्षित नहीं होंगे।गुण से दुर्जन होनेके कारण वह आसपास के लोगों को भी चोट पहूचाना ही चाहता है। कई बार, लगातार आसपास के लोगों को उन के मन के विष के बारे में स्पष्ट नहीं हो सकता है। इसलिए, वैसे लोग सांप जैसे होते हैं और लोगों को वैसे लोगों को परखकर दूर रखना पड़ता है ।

ज्ञान और क्रूरता के हाथ में हाथ नहीं मिलाते। एक न एक दिन द्वेष सांप के विष की तरह बाहर उभर ही आएगा। सच्चा ज्ञान एक विनम्र और पवित्र व्यक्ति को बनाता है। सच्ची संस्कार के साथ विद्या प्राप्त करो और सम्मान, प्यार (यह सामान्य रूप से लोगों को देखें जो कि गंदी प्यार नहीं है।) धर्मपरायणता और सच्छीलाता को आपस में बाँटो।

durjana@h parihartavyO vidyayaa.la~nkRtO.pi san |
maNinaa bhUShita@h sarpa@h kimasau na bhaya~nkara@h ||
- nItiSataka, bhartRhari

An evil doer should be evaded, even if ornate with knowledge too! Just because it is adorned with a jewel, isn't a snake scary?

The enticement of the beautiful jewel on the head of a snake will not overtake the fear it generates in the hearts of the people by it's very glance. It is still regarded a scary creature and people would stay away from it. It may even hurt the charmer instrumental to bring up. Such is the repute of a snake. Similarly, a person's versatility in different arenas or his expertise in a particular field, will not draw people to him if his mind is evil. Those around him are bound to be hurt. Many a times, the evilness of his mind may not even be evident to those around. Hence, the author says, just because a snake brandishes a shiny jewel on its head, it doesn't make it any less scary. An evil doer, adorned with vidyaa (knowledge), is just the same. Hence, avoid the snake and the evil doer, just the same, at all costs!

Knowledge and viciousness do not go hand in hand. One day or the other, the malevolence shall be exposed and ostracized. True knowledge should make one humble and pious. Aim for true vidyaa. Respect, loving (It is not that filthy love which normally people refer to.) and piety will follow automatically.

**********************************************************************************************************************

146.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

गर्वाय परपीडायै दुर्जनस्य धनं बलम्
सुजनस्य तु दानाय रक्षणाय च ते सदा
గర్వాయ పరపీడాయై దుర్జనస్య ధనం బలం
సుజనస్య తు దానాయ రక్షణాయ చతేసదా
ధన దర్పము,జన దర్పము, యవ్వన దర్పము లచే దుష్టుడు అహంకరించి బలహీనులను బాధ పెట్టుటకే పనికి వస్తాయి. అదే ధన జన యవ్వనములు సన్మార్గ శీలి నిర్ధనులకు ధనమై, నిర్బలులకు బలమై ఉంటాడు.
బొగ్గును కడిగినా ముత్యమునకు పొగ పెట్టినా వాని గుణములు మారవు. ఇందులో ఇంకా ముఖ్యమైన మరియు ఆశ్చ్యర్య కరమైన విషయమేమిటంటే బొగ్గు ప్రత్యక పరిస్థితులలో వజ్రము కావచ్చు ముత్యము మాత్రము ముత్యమే కానీ బొగ్గు కానేకాదు. .
శంకరులవారు అందుకే
మాకురు ధనజన యౌవనగర్వం - హరతి నిమేషా త్కాల స్సర్వం

మాయామయ మితి సర్వం హిత్వా - బ్రహ్మ పదం త్వాం ప్రవిశ విదిత్వా

ధన, జన యవ్వన గర్వములు క్షణికములు. అవికలవని భ్రమశిన అధోగతే. ఈ మాయనుండి బయటపడితే నీకు బ్రహ్మ పదముమంటే ఏమో తెలుస్తుంది, దానిని పొందనూ గలవు.
అడుగడుగునా అణువణువునా నీతిమార్గము చూపించే పెద్దల మార్గముననుసరించుదాము.
गर्वाय परपीडायै दुर्जनस्य धनं बलम्
सुजनस्य तु दानाय रक्षणाय च ते सदा

धन दौलत ,प्रतिभा शक्ति अगर दुर्जन में होते हैं तो वह या तो उनका अहंकार बढाता है या दूसरोंको पीड़ा पहुँचाना चाहते हैं | वही गुण सज्जन के यहाँ होते हैं तो या तो गरीबों में बांटने केलिए उपयोग करता है या निर्बल के बल बनता है |

इस सन्दर्भ में कबीर दास जी क्या बोलते हैं हम सुनते हैं :

काजल तजै न श्यामता, मुक्ता तर्ज न श्वेत
दुर्जन तजै न कुटिलता, सज्जन तजै न हेत

आशय यह है कि जिस तरह काजल अपना कालापन और मोती अपनी सफेदी को नहीं त्यागता वेसे ही दुर्जन अपनी कुटिलता और सज्जन अपनी सज्ज्नता नहीं त्यागता।
कितना सीधा और मनोरंजक विचार है | इस बारे में और टिप्पणि देने की कोई आवस्यकता नहीं है |
garvaaya parapIDaayai durjanasya dhanaM balam
sujanasya tu daanaaya rakShaNaaya cha te sadaaWealth and power of an evil doer, are for vanity and afflicting others. For a good person, they are for giving and protection always.
The sins are not committed by wealth and power. They depend on the cause. It is entirely on the qualities of the person using those possessions. His attitude and priorities are what matter and how they are put to use.
Wealth in the hands of an evil doer is a tool to boost his pride and arrogance. Authority and power given to such a person are utilized, rather misused, to inflict harm on people around them. They are so consumed in their selfish and evil motives that they can't see beyond themselves.
The same exact wealth in the hands of a good and pious being would be put to use for giving others, for the betterment of others. A high office under their supervision would be applied for the protection and prosperity of others.
Let's make sure to imbibe this tendency which enables to to allow one to grow and make the others also grow to make the world a better place to live.

***********************************************************************************************************************

147.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

अकारणेनैव चतुराः तर्कयन्ति परेङ्गितम् ।
गर्भस्थं केतकीपुष्पम् आमोदेनेव षट्पदाः ॥
-प्रसन्नराघव
అకారణేనైవ చతురాః తర్కయాంతి పరేఞ్గితం |
గర్భస్థం కేతకీపుష్పం ఆమోదేనేవ షట్పదాః ||
-ప్రసన్నరాఘవము
బుద్ధిమంతులెపుడూ , చూడకనే కేతకీ పుష్పపు జాడను సుగంధముచేత భ్రమరము గుర్తించినట్లు , ఎదుటి వ్యక్తి ముఖ కవళికలు హావ భావములు, సంభాషణా ధ్వనిని బట్టి అతడు యోగ్యుడా కాదా! అన్నది నిర్ధారించుకొంటాడు.
ప్రతి విషయము ఎదుటివాడు చెప్పుతాను బట్టి మాత్రమే నిజానిజాలు అంచనా వేసుకొనుట యుక్తియుక్తమనిపించుకోదు. వారి హావభావాలకు మన ఇంగితమును జోడించి అర్థము చేసుకొను సామర్థ్యమును కలిగియుండుట వివేకి లక్షణము.
కేతకీపుష్పము (మొగిలి పువ్వు ) ణు చూసి దాని మధువుకై తేనెటీగ వెళ్ళుట లేదు. దాని జాడ కేవలము వాసనతోనే మధుపము
పసిగట్టగలదు. బుద్ధిమంతుడైనవాడు కూడా ఆ లక్షణమును అలవరచుకొంటే సమర్థవంతంగా ఎదుటి వాని మనస్తత్వమును
పసిగట్టగలుగుతాడు.
अकारणेनैव चतुराः तर्कयन्ति परेङ्गितम् ।
गर्भस्थं केतकीपुष्पम् आमोदेनेव षट्पदाः ॥
-प्रसन्नराघव
अकलमन्द या गुणी किसी भी इशारे के बिना, दूसरों के इरादों की जांच; जैसे मधुमक्खियों ने, सिर्फ सुगंध से, फूलों का पता हासिल करलेते हैं, ठीक उसी तरह । अकल्मन्द या गुणी किसी भी इशारे के बिना, दूसरों के इरादों की जांच करलेता है। अकालमंद के लिए इशारा काफी होता है ।

लोगों को सिर्फ खुल कर बोलने से से ही नहीं समझना चाहिए । कुछ ऐसे भी अवसर होते हैं जब उन लोगोंके हावभाव से उनके बारे में पता लगाना पड़ता है। इस के लिए कई कारण हो सकते हैं। कुछ परिस्थितियाँ ऐसे भी होसकते हैं जहां उस आदमी खुलकर बोल न सके या कोई दुष्ट कुतिल्तासे अन्दर कुछ रखके बाहर से मीठी मीठी बातें कर रहा हो । ऐसे परिस्थितियों में अकल्मन्द अपने बुद्धि की उपयोग करके दुसरे आदमी के सोच का पता लगाना पड़ता है । अगर वैसा समझ नहीं पाटा है तो वह उन का मूर्खता ही होगा ।

। अमृत घूंट आकांक्षी मधुमक्की पहले, सुगंधित केतकी के फूल को देखने की जरूरत नहीं है। वह छिपा या दृष्टि से बाहर रह्नेसेभी सिर्फ सुगंध के जरिये वे फूल के स्थान तक पहुंच सकते हैं! इसी तरह एक बुद्धिमान व्यक्ति का तरीका भी होना चाहिए।
धन्य है ऐसे लोग और ओभी जो इस तरह के लोगों के आश्रय में रहते हैं।

akaaraNEnaiva chaturaa@h tarkayaanti parE~ngitam |
garbhasthaM kEtakIpuShpam aamodEnEva ShaTpadaa@h ||
-prasannaraaghava

Without any summons, the clever inquire into others' intentions; (just as), the bees (locate) a hidden ketakI flower with just it's fragrance.

It is said that the outward actions reveal one's hidden intentions! It is not necessary that a person expresses all his thoughts, in his actions or words. The reasons for this could be many. He may not have the necessary circumstances to express; or an ambiance; or may even lack the word skills to express himself.

But then, a clever person does not necessarily have to be told! He can assimilate the thoughts and intentions of the other just through subtle hints or maybe, from the body language or other environmental factors. He will be capable of not only good in the other but also bad by his intelligence.

The bees do not need to physically see the fragrant ketaki flower, before aspiring to sip its nectar. They can follow the scent of the flower to reach the location of the flower, although it lays hidden or far from sight! Similar is the way of an intelligent person.
Blessed are such people and so are the ones that keep such company.

***********************************************************************************************************************

148.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

नित्यं क्रोधात्तपो रक्षेत् धर्मं रक्षेच्च मत्सरात्
विद्यां मानापमानाभ्यामात्मानं तु प्रमादतः
- महाभारत, वन पर्व

నిత్యం క్రోధాత్తపో రక్షేత్ ధర్మం రక్షేచ్చ మత్సరాత్
విద్యాం మానాపమానాభ్యామాత్మానం తు ప్రమాదతః

- మహాభారతము, అరణ్య పర్వము

ఎల్లప్పుడూ కోపం నుండి రక్షించడానికి తపస్సు ; అసూయ నుండి రక్షించడానికి ధర్మనిరతి; అహంకారం మరియు ధిక్కారం నుండి రక్షించడానికి జ్ఞానం ; దుశ్చర్యల నుండి ఆత్మ రక్షణ అనవరతమూ అనివార్యము.

పురాణాలలో మహర్షి దూర్వాసుని యొక్క కోపమును మనము ఎన్నోమార్లు చూసియుంటాము.. ఆయన తన కోపపువల్ల తపస్సిద్ధిని ఎంతో జారవిడుచుకోవలసి వచ్చింది.. క్రోధము మరియు తపస్సు రెండూ పరస్పర విరుద్ధములు. వెలుగు కావాలనుకొంటే చీకటిని రానివ్వా కూడదన్నది మనకు తెలిసిన విషయమే అయినా మన పై మనకు నియంత్రణ లేక అసంకల్పితంగానే కోపానికి కొమ్ముకాస్తాము.

సత్ప్రవర్తన మరియు నీతి జీవిత ఆవశ్యకాలు. అసూయ. కానీ అసూయ కారణంగా తన ఉనికి తాను మరచి పరులను పడగొట్టే ఆలోచనపైనే తన బుద్ధిని కేంద్రీకరించి యుంటాడు. ఈ తెలుగు ద్సామెత ఈ విధంగా వుంది. "తనకేడిచి తనకల్లె పోయె పరులకేదిచీ తన కళ్ళే పోయె"అని. కాబట్టి ఈర్ష్యాసూయలు రెండూ అదుపులేని చక్రాలు. వానిని గూర్చిన బండిపై సవారి ఎప్పుడూ ప్రాప్రాణాంతకమే! అసూయ మనిషి లోపల నిప్పు వంటి ఉంది. ఇది అతనిని కాల్చివేస్తుంది పరిసరాలనూ కాల్చివేస్తుంది.

బుద్ధి, జ్ఞానము జంతువుల నుండి మనలను జంతువులనుండి వేరుజేసే సాధనాలు . జ్ఞానము ఆత్మా నిగ్రహత లేనివారికి అహంకార మరియు ధిక్కార కారకమౌతుంది. విద్య అహంకార మరియు ధిక్కారమూలా బానిస కాకుండా ఉండాలంటే మనిషికి వివేకము ఎంతో అవసరము .

దుశ్చర్యలకు ఎల్లపుడూ దూరంగా ఉండాలి. అవి మనము చేసేవీ కావచ్చు , మనకు చేయబడేవీ కావచ్చు.దీనికి ఆత్మ నిగ్రహత అనివార్యము. ప్రశాంత చిత్తముతో నున్న వాని వద్దకు దుశ్చర్యలు రావలేననుకోనుత దురాశే అవుతుంది..

नित्यं क्रोधात्तपो रक्षेत् धर्मं रक्षेच्च मत्सरात्
विद्यां मानापमानाभ्यामात्मानं तु प्रमादतः- महाभारत, वन पर्व
हमेशा क्रोध से तपस्या की रक्षा; ईर्ष्या से धर्म को बचाने; गर्व और द्वेष के चंगुल से ज्ञान की रक्षा; दुष्कर्म से अपने आप को (आत्मा) की रक्षा करना।

हमारे शास्त्रों महर्षि दुर्वास का क्रोध का प्रतीक है। पुरानों के कई कहानियों के अनुसार ***उसका क्रोध उसकी अखंड तपस्या का बल उन के क्रोध के नीछे दबादिया गया हैं। क्रोध और तपस्या के हाथ में हाथ जाना नहीं है कि दो बातें कर रहे हैं। तो, तपस्या क्रोध से संरक्षित किया जाना चाहिए।

सदाचार और धर्म जीवन अनिवार्य हैं। ईर्ष्या व्यक्ति के लिए कड़वा दुश्मन है। यह अपने आप के अंदर आग की तरह है। यह पहले खुद को जलाके बादमें आस पास के हर किसी के जलता है। जीवन में उच्च लक्ष्य तक पहुँचने के लिए, ईर्ष्या को सदैव दूर रखना है।

सोच और ज्ञान जानवरों से हमें अलग करनेके उपकरण हैं। ज्ञान के साथ, गर्व और अवमानना के पहलू आता है। विद्या गर्व और अवमानना के चंगुल से बचाव किया जाना चाहिए। यह दोनों आदमी के उन्नति केलिए अवरोध है ।

इसीलिए इंसान किसीभी हालत में कुकर्मों से सावधान रहना चाहिए। आत्मा की भलाई रोकनेवाले in कुकर्मों के बारे में सोचना भी बड़ा पाप है। हर हालत में सभी कुकर्मों से, उसकी आत्मा की रक्षा करने केलिए , अपने आप को बचके रहना चाहिए।

nityaM krOdhaattapO rakShEt dharmaM rakShEchcha matsaraat
vidyaaM maanaapamaanaabhyaamaatmaanaM tu pramaadata@h
- mahaabhaarata, vana parva

Always protect penance from anger; save righteousness from jealousy; defend knowledge from (the clutches of) pride and contempt; protect oneself (soul) from misdeeds.

Our scriptures are proof to the rage of maharshi dUrvaasa. There are stories where his anger brought down the strength of his innumerous penances. Anger and penance are two things that don't go hand in hand. So, penance needs to be protected from anger.

Virtue and righteousness are life essentials. jealousy. But he forgets one point in the due course. Jealousy is the bitter enemy to the individual . It is like fire inside oneself. It burns the bearer first and then everyone else around him. To reach higher goals in life,s ave dharma from jealousy.

Thinking and Knowledge are the tools that make us different from animals. With knowledge, comes the aspect of pride and contempt. Vidyaa should be defended from the clutches of pride and contempt.

All in all, one should beware of misdeeds. Any action that is not proactive towards the betterment of the soul is considered a misdeed. One should protect oneself, his soul, from all misdeeds at all costs.

***********************************************************************************************************************

149.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote
शतेषु जायते शूरः सहस्रेषु च पण्डितः
वक्ता दशसहस्रेषु दाता भवति वा न वा- व्यासस्मृति
శతేషు జాయతే శూరాః సహస్రేషు చ పణ్డితః
వక్తా దశసహస్రేషు దాతా భవతి వా న వా
- వ్యాసస్మృతి
నూటికి ఒక శూరుడు, వెయ్యికి ఒక పండితుడు, పదివేలకు ఒక వక్త కలుగుతారు కానీ దాత మాత్రము దొరుకుతాడని చెప్పనలవి కాదు.
శూరుడు మనకు అందరిలో కనిపించడు. అసలు శూరత్వము అంటే యుద్ధాలలో పాల్గొనడము కాదు. తలపెట్టిన కార్యమును సమర్థవంతముగా నిర్వహించడము శూరత్వము. అందుకే 'కార్య శూరుడు' అన్న పలుకుబడి ప్రాచుర్యమునకు వచ్చినది. ఈ కార్యశూరత కలిగిన వాడు ఒక నిస్సహాయునికి చేయూతనిస్తే సమాజమే శ్రేయోదాయకమౌతుంది. అటువంటి శూరులు పూర్వము నూటికి ఒకరు వుండేవారు. ఇప్పుడు వీరత్వము,ధీరత్వము, శూరత్వము అన్నీ స్వార్థములో మాత్రమె నిండి యుంటాయి . ఈ కాలము ఒకరికోరకు పాటుపడేవాడు దొరుకుట సముద్రములో మంచినీరు వెదుకడమే నేమో?

ఇక పాండిత్యము విషయానికి వస్తే ఎదో కళాశాలలకు పోవడమో స్నాతక పట్టాలను పుచ్చుకోవడము మాత్రము కాదు. పాండిత్యమునకు జిజ్ఞాస అవసరము. కోరిక వుంటేనే కదా తీర్చుకోవలెనను తపన వుండేది. పూర్వము అటువంటి వారు వెయ్యికి ఒక్కరు వుండేవారట. అటువంటి వారి వద్ద నేర్చుకోవలేననే తహ తహ కూడా నాటి జనులలో వుండేది. మరి నేడో
అందరూ పండితులే , ఆమాటకొస్తే ఏమీ తెలియని నేను కూడా పండితుడనే!
ఇక వక్తృత్వమును గూర్చి! 'ప్రియ వక్తృ త్వం' 'వాక్ భూషణం ' 'వచః ప్రసంగం' అని ఎన్నో విధాలుగామాట యొక్క మహిమను గూర్చి తెలిపినారు నాటి మహనీయులు. పూర్వము అట్టి వక్తలు పది వేలకు ఒకరు వుండే వారట. అప్పుడు చెప్పేవారు తక్కువ వినేవారు ఎక్కువ. మరి నేడో అందరూ చెప్పేవారే! ఇక వినేవారేరీ. మన రాజకీయనాయకు మాట్లాడితే ఎదుట నిలిచినవాడు తల తప్ప వళ్ళంతా తడిసి ముద్ద యగుట తప్పించి వేరే ప్రయోజనమేమీ ఉండదు. అది గాలికి నిలిచే ఊక అంటే గాలికి ఊక అసలు నిలువదు గదా !
ఇక దానగుణము. లక్షల సంవత్సరముల కాలములో దాతలుగా మన మనసున చెరగని ముద్ర వేసిన వారు చాలా కొద్ది మంది. వారిలో శిబి చక్రవర్తి, బలిచక్రవర్తి, రంతిదేవుడు, దాన కర్ణుడు మొదలగు వారు వాశి కెక్కిన వారు. అందుకే దాత ఎన్ని కోట్లలోనైనా దొరుకుతాడో దొరకడో చెప్పుట కష్టము అన్నారు ఆకాలము లోనే. మరినేడో వంద రూపాయలు ఇచ్చినవాడుకూడా తనపేరు వార్తా పత్రికలో ప్రముఖంగా కనిపించాలనుకొంటాడు. మరి ఈ విషయము ఎన్నికలకు ఇచ్చే చందాలకు వర్తించదు ఎందుకనో? ఒకచేత ఇచ్చిన దానము ఇంకొక చేతికి తెలియకూడదన్నది పెద్దల మాట. ఈ కాలములో వాగ్దానము కూడా దానముక్రిందనే జమ. ఈ కాలము చిన్న దానము కూడా పెద్ద 'హోర్డింగ్' లకు ఎక్కుతుంది.
शतेषु जायते शूरः सहस्रेषु च पण्डितः
वक्ता दशसहस्रेषु दाता भवति वा न वा- व्यासस्मृति
शूर सौ में एक होता है, पंडित हजार में एक होता है, वक्ता दस हजार में एक होता है और जो दाता होता है वह तो सदियों में भी एक बार पैदा होता है यह बोलना मुश्किल है |
हर एक इंसान शूर नहीं होसकता | लोगों में तरह तरह के भयग्रस्त होते है | आपत्ती , चाहे उनका, अपनों का , या दूसरोंका, लोग चेतनाहीन रह्जाते हैं | लेकिन कहीं सौ में एक ऐसा होसकता है जो अपने.अपनों के और लोक हित केलिए मुशिकिलों का सामना करके राहत दिलवाता है |

साधारण तयह पढ़े लिखे होते हैं लेकिन पंडित नहीं मिलते | अब कोई पढता है तो सिर्फ कमाई केलिए , ज्ञान बांटने केलिए नहीं |आजकल समाज केलिए निस्वार्थ सेवक मिलना ही बहुत मुश्किल होगया | और लोग भी अपने आप को बड़े ज्ञानी समझने लगे हैं | आजकल तो लोकहित चाहनेवाला पंडित नहीं मिलता अगर मिला तोभी कोई सुननेवाला नहीं रहता | आजकल भी हजारों में एक पंडित होसक्ता है लेकिन जिज्ञासु को उसे ढूंढना पड़ता है |

वक्तृत्व एक अच्छे मुष्य का आभूषण होता है | एक ज़माना ऐसा भी होता था जब बोलने वाले कम थे और सुननेवाले ज्यादा | अब तो ज़माना बदलगया | हर एक बोलनेवाला ही है और सुनने वाला कोई नहीं |उस जमाने में पंडितों के बीच में स्पर्धाएं होते थे| जो भी विषय एक पंडित प्रतिपाद करता है और दूसरा पंडित अपने वाद्ना बल से उसे खारिज करदेता है तो पहला पंडित उनका शिष्य बनजाता था | अब तो मूर्ख भी जो भी बोलता है उसे ही ठीक मानता है और दूसरों को भी मानने को कहता है | उस जमाने में ही अपने अमर वाणी से लोगों को प्रभावित करनेवाले दस हजार में एक होते थे | आजकल तो कार्डों में एक मिल्नाभी संभव नहीं है|

दान गुण इस संसार में सब से अच्छा गुण माना जाता है | लाखों साल बीतनेपर भी हमारे नजर में चक्रवर्ती शिबी, बलि, रंतिदेव, कर्ण जैसे चार पॉच लोगों को हम याद रखें हैं | आज कल तो सौ रूपये देनेवाला भी अपना नाम अखबार में देखना चाहता है | दान कभी भी एक हाथ से देते हैं तो दुसरे हाथ को पता नहीं लगना चाहिए |

SatEShu jaayatE SUraa@h sahasrEShu cha paNDita@h
vaktaa daSasahasrEShu daataa bhavati vaa na vaa
- vyaasasmRti

In a hundred a brave is born and in a thousand a scholar; in ten thousand an orator, but a philanthrope or a benefactor to see on the earth is a rare occurrence.

Not everyone born is brave enough to tackle all kinds of tasks. People live with phobias and would like to comfort themselves by taking up only the tasks that benefit them. very brave person who takes up challenging tasks both for him and the good of the society is one in a hundred.

Everyone is ambitious to get educated, but how many of them are true scholars who intends to spread his knowledge for the society through various means.Such a scholar may be found one in a thousand.

Oratory, is a skill in itself. One could be the most knowledgeable person, but when asked to present his ideas, he could become speechless! Not everyone has the talent for public speaking. Unfortunately nowadays every one is an eloquent speaker especially politicians . There was a time in the long past that the listeners were more and the orators were less and even in that few they used to have healthy debates and never hesitated to accept their defeat if they could not be able to substantiate their hypothesis. During such times also one in ten thousand, was a born orator.

At least once in a blue moon the said things happen but but a philanthrope or a benefactor to see on the earth is a rare occurrence. So many Mahayugas having elapsed we remember only very few people like Sibi Chakravarthi, Ranthideva, Bali chakravarthi, dana Karna etc.for their benevolence . A true giver is one who 'gives and forgets', without any prejudices. Such people are born so rarely, unlike the present day lot whose promise will also be widely propagated leave alone giving.

Hence give to needy and don't aspire for propaganda .

*******************************************************************************************************************

150.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

अत्यन्त कोपः कटुका च वाणी दरिद्रता च स्वजनेषु वैरम्
नीचप्रसङ्गः कुलहीन सेवा चिह्नानि देहे नरकस्थितानाम्- चाणक्य नीति
అత్యంత కొపః కటుకా చ వాణీ దరిద్రతా చ స్వజనేషు వైరం
నీచప్రసంగః కులహీన సేవా చిహ్నాని దేహే నరకస్థితానాం

- చాణక్య నీతి
అతి సర్వత్ర వర్జయేత్ అన్నది ఆర్య వాకు. అది కోపానికి కూడా అన్వయిస్తుందికదా! ఎవరు చెప్పిన, ఎక్కడ చెప్పిన, ఎప్పుడు చెప్పినా కోపము పనికిరాదనే! కానీ మనము ఆ మాట పెడచెవిని పెట్టి కోపమనే కూపము నీరే త్రాగుతాము. కోపము తాప కారకము తాపము రోగ కారకము.
మాట , పులి తన పిల్లలను ఒక చోటి నుండి వేరొక చోటికి మార్చునపుడు, తన కోరల నడుమ ఎంతజాగ్రత్తగా పట్టుకొంతుందో (పిల్లి కూడా పట్టుకొంతుంది లెండి, పులి క్రూరజంతువు కాబట్టి పులిని ఉదాహరణగా తీసుకొన్నాను.) అంత జాగ్రత్త తీసుకోవాలి నోటినుండి జారునపుడు. ఇక దరిద్రత అన్నది ఎందులోనూ ఉండకూడదు. భావ దారిద్ర్యము, భాషా దారిద్ర్యము, అనురాగ దారిద్ర్యము, ధన దారిద్ర్యము కన్నా నీచామైనవి. భాష భావము సంవృద్ధిగావుంటేని తానేమిటో మనిషి వ్యక్తపరచుకో గలుగుతాడు. ఇవియన్నీ ఈనాడు Management Science
అన్న పేరుతో వేలకు వేలు గుంజుకొని చెబుతున్నారు. అక్కడ విని ఓహో పాశ్చాత్యులు ఎంతగోప్పవారని మనమనుకొంటున్నాము. వ్యక్తిత్వ వికాసమును గూర్చి మనపూర్వులు చెప్పినంత ఎవరూ చెప్పలేదు.
ఆత్మీయులతో వైరముకూడా చాలా చెడ్డది. అందరితో మనము చేడ్డయితే , మనము మనలనే మొదట ప్రశ్నించుకోవలసియుంటుంది, ఆ చెడ్డతనమేదో మనలోనే వుందని.
నీచులతో ప్రసంగించినా , మనమే నీచ ప్రసంగములు చేసినా నీచత్వము ఆపాదింపబడేది మనపైనే. నీచాత్వమన్నది తాతిచ్ట్టుక్రిండ మంచినీరు త్రాగుటవంటిదే.
కులమేదయినాకానీ కులహీనుని పంచ చేరరాదు. తనవారి నడుమనే తానూ ఉండలేక వేలివడినవాని సేవ జేసి మనము పొందే మన్చిఎమే ఉండదు.
పైన తెలిపిన గుణములను మనము అనుసరించితే ప్రత్యేకముగా నరకమునకు పోనవసరము లేదు. మనమున్నచోటే అనుభవించవచ్చు.

अत्यन्त कोपः कटुका च वाणी दरिद्रता च स्वजनेषु वैरम्
नीचप्रसङ्गः कुलहीन सेवा चिह्नानि देहे नरकस्थितानाम्- चाणक्य नीति

चाहे वहाँ जीवन के बाद स्वर्ग या नरक हैया नहीं वे निश्चित रूप से'यहीं इस भूमि पर है। अत्यधिक क्रोध तन और मन दोनोका घातुक होसकता है। अप्रिय ढ़ंग या कठोर शब्द किसी के लिए अच्छा नहीं हैं । लोगों को इस तरह के व्यक्ति से बचना होगा। गरीबी किसी के लिए भी पसंदीला चीज है। अपने परिजनों से दुश्मनी मोललेना किसी भी प्रकार का अक्लमंदी काम नहीं है । न तो वह मन को शांति ला सकती है न दूसरों को प्यार बांटने देती है । मनहूस लोगों के संगत न केवल नैतिकता और मूल्यों के सीडियों से घसीट कर नीचे गिरादेता है। जो स्वधर्माचरण से भ्रष्ट है उनकी सेवा करना आदमी को अनैतिक ही बनासकती है । ऊपर बतायेहुए गुण अप्नानेसे जीवन दुःखमाय हो जाता है! वैसे लोग सजीव नरक में रहना पड़ता है । हम अपने जीवन को स्वर्ग या नरक बनाना हमारे ही हाथों में है। हम क्या चाहते हैं वह खुद ही चुन सकते हैं!

atyanta kopa@h kaTukaa cha vaaNI daridrataa cha swajanEShu vairam
nIchaprasamga kulahIna sevaa chihnaani dehE narakasthitaanaam
- chaaNakya nIti

Excessive anger, displeasing diction, poverty, enmity in kith and kin, company of the wretched and servitude of the lowly - these are the signs of being in hell, even when embodied (having a bodily form).

Whether there is a heaven or hell after life, but they certainly are - 'right here, right now,' when one is still living.
Excessive anger hurts oneself most, both physically and emotionally.Unpleasant diction or harsh words are not appealing to anyone and others would avoid such a person.Poverty is something that no one wishes for. Enmity in one's own kith and kin agitates the mind so much that there is no peace in mind. Company of the wretched not only hinders one's progress as a being, it spirals him down the ladder of morals and values too. Servitude of the lowly is unpleasant because, one has to constantly fell his own faiths and beliefs, day in and day out, to please his master. Under all these circumstances, life becomes living hell! (Don't have to wait for after life, to see it!!) One should get out of such situations as soon as he possibly can. Heaven or hell, what we make of our lives is in our own hands. We can choose whether we want to make it merry or miserable!

***********************************************************************************************************************151.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

षड्दोषाः पुरुषेणेह हातव्या भूतिमिच्छता
निद्रा तन्द्रा भयं क्रोधः आलस्यं दीर्घसूत्रता
- हितोपदेश, मित्रलाभ

షడ్దోషాః పురుషేణేహ హాతవ్యా భూతిమిచ్ఛతా
నిద్రా తంద్రా భయం క్రొధః ఆలస్యం దీర్ఘసూత్రతా

- హితొపదెశ, మిత్రలాభము

అతి నిద్ర, గ్లాని,భయము, కోపము అలసత్వము, విలంబము ఈ ఆరు గుణములు అభివృద్ధి నిరోధకములు .

అతినిద్ర : అతినిద్రా లోలుడు తెలివిలేని మూర్ఖుడు అన్నాడొక కవి. ఇది కాచి వడపోసిన సత్యము. చేయవలసిన పని చేతబెట్టుకొని నిద్రపోవలెననుకొనడము ఒక నికృష్టమైన ఆలోచన. నిద్ర కాసుకోనియైనా పనిని పూర్తి చేసి నిదురింవలేననుకోనుట ధీరుని, యోగ్యుని లక్షణము. నిద్రకు ప్రాముఖ్యత ఇవ్వటము వాళ్ళ బుద్ధిపదును కోరి తగ్గించుకొనుట మాత్రమె!
గ్లాని : అబ్బ ఇంతసేపు చేసినాము. ఇక కాస్త విశ్రమించుతాము అనుకొనుట కుందేలు తాబేలు కథకు అద్దము పట్టటమే! చేతిలో పండు
పెట్టుకొని మనదేకదా మళ్ళీ తిందామనుకొంటే అతిధివచ్చి ఆరగించి పోయింట్లవుతుంది. అందువల్ల చేయవలసినపని ఎప్పుడు కూడా చేసి విశ్రమించుట మంచిది.
భయము : భయము ఆలొచననల మయము,వృథా సమయము, నిరాశావలయము, చివరకు జీవితము విలయము.
కోపము : కోరితెచ్చుకొన్న పాపము. పెంచుతుంది మాటల తాపము,తనువు స్వాధీనములొ ఉందనోపము,అసలది యమకూపము.
అలసత్వము: అలసత్వమునకు అలవాటు పడితే మనది తాబేలు కుందేలు కథే. భర్తృహరి ధీరుల్ విఘ్ననిహన్యమానులగుచున్ .....ప్రారబ్ధార్థము నుజ్జగించారు. అంటే పట్టువిడకు నీసాధన ఫలియించును శుభకామన అనియె అర్థము. రేపు చేయవలసినది నేడు నేడు చేయవలసినదిపుడే చేయుట మన కర్తవ్యము.
విలంబము : చక్కని ఉదాహరణ రైలు యానము. ఉదయము 10 గంటలకు ఎక్క వలసినబందికి కనీసము ఒక గంట ముందు ప్రయానవేదిక (Platform) చేర తలచుటాము కదా. మిగతా పనులైనా అంతే. ఇంకా సమయమున్దిలేమ్మనుకొని గోళ్ళు గిల్లుకొంటూ కూర్చుని తరువాత
చేయబూనినా కావలద్సిన ఫలితము తగ్గిపోనూవచ్చు అసలు రాకనె పోవచ్చు. కాబట్టి కార్యము తలపెట్టిన పిదప విలంబము పనికిరాదు.
కాబట్టి కార్యశూరుడు ఈ ఆరు లక్షణాలను దరిజీరనీకుంటే ఎపనినైనా లక్షణముగా సాధించగలడు.

षड्दोषाः पुरुषेणेह हातव्या भूतिमिच्छता
निद्रा तन्द्रा भयं क्रोधः आलस्यं दीर्घसूत्रता
- हितोपदेश, मित्रलाभ

अत्यधिक नींद, थकान, भय, क्रोध, आलसत्व
और विलंब - समृद्धि के इच्छुक इस 6 दोष से बचना चाहिए।
कड़ी मेहनत और प्रयास समृद्धि और सफलता की ओर लेजाता है।

अत्यधिक नींद - न केवल समय को बर्बाद करता है बल्कि व्यक्ति की सतर्कता को लूटता है।

थकान - अपने लक्ष्य की दिशा में काम करने के लिए उत्साह आदमी का इंधन होता है। अगर थकान को अपनाया तो काम पूरा करनेका समय बढ़ जाएगा। ठीक समय पर काम नहीं बनता तो एक एक समय पूरा कोशिश व्यर्थ होजाता है और अनर्थ भी हो सकता है।

डर - भय किसी भी तरह का हो भ्रम पैदा करता है, यह दिमाग को कुंद बनाता है, खोखला करता है। जहां भी डर होगा, निश्चित ही वहां आजादी नहीं हो सकती। हमारे मन में कई अंधेरे कोने होते हैं जिनकी तब तक खोज और उनका उद्घाटन नहीं हो पाता जब तक कि हम डरें। अपने काम खत्म करने के लिए नए साधन और रास्ते ढूँढने की कोशिश करने के लिए, साहसी बनना है। तभी हम कठिनाईयों का सामना करके काम सफल करसकते हैं हमारे मन में कई अंधेरे कोने होते हैं जिनकी तब तक खोज और उनका उद्घाटन नहीं हो पाता जब तक कि हम डरें।

क्रोध - यह एक काला बादल है हमारे मन में कई अंधेरे कोने होते हैं जिनकी तब तक खोज और उनका उद्घाटन नहीं हो पाता जब तक कि हम डरें। यह आदमी को जल्दबाजी में कदम उठाने की दिशा में ले जाता है। खौलतेहुए पानी में जिस तरह प्रतिबिम्ब देखा नहीं जा सकता, उसीताढ़ क्रोध की स्थिथिमे सच को देखा नहीं जा सकता । उसीलिए अगर कार्यसिद्धि चाहते हैं तो क्रोध जितना होसके उतना कम करलेना है।

आलसता - आलसी व्यक्ति का न वर्तमान होता है न भविष्य ।। परिश्रम सफलता के लिए एक ही रास्ता है।

विलंब - कल किसका क्या होनेवाला है यह कोई नही जानता। इसलिये बुद्धीमानको चाहिये कि कल किये जानेवाले काम आजही कर डाले। एक कहावत है, कल करेसो आज कर, आज करे सो अब, पलमें परलय होयेगो बहुरी करोगे कब?

इनमें से कोई भी समृद्धि के लिए अनानुकूल हैं। उनसे हर कीमत पर बचें!

ShaDdOShaa@h puruShENEha haatavyaa bhUtimichChataa
nidraa tandraa bhayaM krodha@h aalasyaM dIrghasUtrataa

- hitopadeSa, mitralaabhamu
One desirous of prosperity here should avoid 6 vices - (excessive) sleep, fatigue, fear, anger, laziness and procrastination.

Hard work is what leads to prosperity and the success of any endeavor.

Excessive sleep - robs not only the time spent in sleeping, but also the alertness of the person.

Fatigue - curtails one's enthusiasm to work towards his goal.

Fear - will not encourage one to be adventurous, to try new means and avenues to finish his task.

Anger - clouds one's judgement and leads him towards taking a wrong, hasty step.

Laziness - doesn't motivate one to get up and dust himself down. Nothing can be achieved by being stagnant. Industrious nature is the only way to success.

Procrastination - is the art of putting off something that should have been done the day before yesterday, until the day after tomorrow! This race of keeping up with yesterday, surely is the easiest way towards self sabotage.

***********************************************************************************************************************

152.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

अक्रोधेन जयेत् क्रोधमसाधुं साधुना जयेत्
जयेत् कदर्यं दानेन जयेत् सत्येन चानृतम्- महाभारत, उद्योगपर्व

అక్రొధేన జయేత్ క్రొధమసాధుం సాధునా జయేత్
జయేత్ కదర్యం దానేన జయేత్ సత్యేన చానృతం

- మహాభారత, ఉద్యొగపర్వము

కోపమును శాంతముతోనూ ,దౌష్ఠ్యమును సద్వర్తన తోనూ, లోభమును దానము చేతను, అసత్యమును సత్యముతోను జయించవలెను.
నిజముగా ఈ మార్గములు గాక పైన తెలిపిన అనైతికతలను జయింప వేరు మార్గము లేదు.
రెండు చేతులు కలిస్తేనే చప్పట్లు వినబడేది. కోపము వస్తేనే ఇరువురు వ్యక్తులు కలబడేది. మరి ఇరువురిలో ఒకడు కోపగించుకోకుంటే రెండవాడు చేతులూ కాళ్ళు గాలిలో ఊపవలసిందే. కన్నుకు కన్ను కాలికి కాలు మన సాంప్రదాయము కాదు.

अक्रोधेन जयेत् क्रोधमसाधुं साधुना जयेत्
जयेत् कदर्यं दानेन जयेत् सत्येन चानृतम्- महाभारत, उद्योगपर्व
क्रोध , अक्रोध यानी शांति के साथ जीतना है; अनैतिकता को नैतिकता से जुटेहुए मनोबल के साथ जीतना है; एक कंजूस को दान से जीतना है; झूठ को सच के साथ जीतना है।

एक आंख के बदले आँख , दांत के बदले दांत, फिर, अंग के बदले अंगऔर जीवन के बदले जीवन .....ऐसा करनेसे कोई सांत्वना नहीं मिलता है! यह दुख का अंत करने के लिए कोई रास्ता नहीं होसकता है!

एक क्रोधी सब समय क्रोध प्रदर्शित करता है और दर्शक लगातार उस गुस्से को शांत से ही स्वीकार करता है , कब तक क्रोधी अपने गुस्से को बरकरार रख सकता हैं? हमेशा केलिए वह गुस्सेमे नहीं रह सकता। आखिर, वह खुद को शांत रखने के लिए सीखना ही होगा, उसे कोई विकल्प नहीं है। क्रोध को शांति के साथही जीता जासकता है।

अनैतिक कानूनों का प्रयोग किया जाता है, वे नैतिकता के साथ जीत पर कर रहे हैं। हमारे इतिहास और पुराणों में एक ही बात हम देखते हैं और वह है 'बुराई पर अच्छाई की जीत'। इसी कारण से हमारा साहित्य 'कल्याण साहित्य ' कहा जाता है।

एक कंजूसी के ऊपर उदारता का जीत होता है। संपत्ति पर पकड़ रख के एक लोभी का धन किसी भी कम का नहीं होसकता, लेकिन अगर आसपास के लोगों के कल्याण के लिए वह धन को अच्छा उपयोग करने से लोगों का प्रेम, अभिमान,वात्सल्य और गौरव भी प्राप्त करसकता है। ऐसा कहा जाता है की दुर्योधन, हालांकि कंजूस तो नहीं था, कर्ण से 'दानगुण' सीखा है ।

झूठ पर जीत ,सच्चाई बहुत ही सरल तारीखे से प्राप्त कर सकती है! ईमानदारी से मन और आत्मा शांतिपूर्ण रहता है। इसके अलावा, यह इतना आसान नहीं की तुलना में ईमानदार होना है। सच कहने वाले को विषय पर अपने यादों के सिलसिला जारी रखनेका कोई जरूरत नहीं रहता है! पकड़े जाने के डर से झूट बोलनेवाला यादों का राशि दिमाग में रखलेना पड़ता है। अगर थोडा भी चूक गया तो पकड़ा जाएगा। इसके अलावा, सत्यवादिता एक नेक रास्ता है जहां कभी भी रोशनी ही रोशनी रहता है और पथिक को उस रास्ते पर चलना बहुत आसान होता है। सत्य इसलिए किसी के लिए जीतने की अकेला मार्ग है।

शांती, नैतिकता, उदारता और ईमानदारी रखें और जीवन सरल और शांतिपूर्ण बनाया रक्खें।

akrodhEna jayEt krodhamasaadhuM saadhunaa jayEt
jayEt kadaryaM daanEna jayEt satyEna chaanRtam
- mahaabhaarata, udyogaparva

Anger is won over with calmness (without anger); the immoral are won with morale; a miser is won by charity; lies are won over with truth.
Eye for an eye, tooth for a tooth, then, limb for a limb, life for a life..... There is no solace inspite! This is no way to put an end to any kind of misery!

If one displays anger all the time and the onlooker continually keeps his calm, how long can the angry man keep his temper? He would feel like he is kicking his arms and legs against the air - no matter how much he tries, can't hurt the air . Eventually, he shall learn to keep his calm, he has no choice. Anger is won over with calmness.

When immoral laws are exercised, they are won over with morality. Our Ithasas and Puranas tell the same thing. That is why that literature is called 'Kalyana Sahityam.' Good alone triumphs over evil.

A miser is won over with generosity. Possessions are not for clinging on, but for putting it to good use for the welfare of those around. That is taught by giving. It is said that Duryodhana,though was not a miser, learnt 'charity' from Karna.

Winning over lies is as simple as telling the truth! Honesty keeps the mind and soul peaceful. Lies do not stand a chance in front of it. Also, it is so much easier to be honest than not. When telling the truth, one doesn't have to remember anything! Don't have to keep track of all the lies or have the fear of being caught. Moreover, truthfulness is the only way, when one's quest is the 'ultimate truth'. Truth is hence a win win situation for anyone.

Keep thy calm, morality, generosity and honesty. Makes life simple and peaceful too.

***********************************************************************************************************************

153.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

लोभात् क्रोधः प्रभवति लोभात् कामः प्रजायते
लोभात् मोहश्च नाशश्च लोभः पापस्य कारणम्
- अज्ञात
లొభాత్ క్రొధః ప్రభవతి లొభాత్ కామహ్ ప్రజాయతే
లొభాత్ మోహశ్చ నాశశ్చ లొభాః పాపస్య కారణం

- అజ్ఞాత
లోభము క్రోధ కారణము. లోభము కామ ప్రేరకము.లోభము మోహ నాశములకు నాంది. లోభము సకల పాపములకు కారణము.
పేద తనకు ఇంకాస్త వస్తే బాగుండునని కోరుటలో తప్పు లేదు కానీ దాని ఇంకా కావాలనుకోనుత అత్యాశే కదా ! ఆశకలిగిన వాడు ఇతరులకేమిస్తాడు. మరి ఉండి ఇవ్వలేనివాడు లోభియే కదా ! లోభము ఇంకా కావాలన్న కోరికను కలిగిస్తే అది క్రోదానికి పుట్టినిల్లవుతుంది. 'క్రోధో వైశ్వానరో ' అన్నారు పెద్దలు. కోపము అగ్ని సమానము అది తానూ కాలుతుంది ఎదుటివారిని కాలుస్తుంది. కోపము చివరికి ఇవ్వగాలిగినది బూడిదే! అంటే వినాశనమే కదా! ఇప్పటివరకూ లోభము వాళ్ళ జేసినవన్నీ పాప హేతువులే . కాబట్టి లోభి మూట కట్టుకోనేది పాపము తప్ప వేరేమీ లేదు.
ఇక్కడ గమనిచ వలసినది ఏమిటంటే లోభి కేవలము లోభిగా వుండిపోలేడు. ఎందుకంటే కోపము దానికి ఆత్మ. అందుకే ఈ కోపాన్ని గూర్చి పరమాత్మ గీతలో ఈ విధముగా చెబుతాడు.
క్రోధాత్ భవతి సమ్మోహః సమ్మోహాత్ స్మృతి విభ్రమః
స్మృతి భ్రంశాత్ బుద్ధి నాశః బుద్ధి నాశాత్ ప్రణశ్యతి 63 -- 2

కోపమన్నదొక కొరివి చూడమది
సంమోహాగ్నిని సంతరించును
సంమోహముచే స్మృతి విభ్రంశము
స్మృతి గతి తప్పిన బుద్ధి నాశనము 63 -- 2

మయ సభను చూచినది మొదలు తన వధ వరకు దుర్యోధనుడు తన మనసున అది తనకు కావలె నాన్న కోరికతో మొదలుపెట్టి తన మరణము కొనితెచ్చుకొనే వరకు పై మానసిక ప్రకంపనలన్నీ పొందుట గమనించవచ్చు.(దుర్యోధనుడు మయసభలో స్థలమని భ్రమించి నీటి గుంటలో పడినపుడు ద్రౌపది నవ్విన వారిలో లేదని సభాపర్వము 47 - అధ్యాయము 6 లో చూడనగును.) ఇక్కడ ఒక చిన్న ఉదాహరణ మీ ముందుంచుతాను. ఒక Paper Board 1000 రూపాయల విలువగలది కొన్నామని ఊహించుకొందాము.దాని పైన అడ్డముగా 8 నిలువుగా 11 సరళరేఖలు గీచి 10X7 గళ్ళను తయారు చేస్తాము. ఇప్పుడు అడ్డముగా 10 గళ్ళు నిలువుగా 7 గళ్ళు వుంటాయి. 10 కోపమోచ్చే సన్నివేశాలను 7 వారములోని ఏడు రోజులను తెలుపుతాయి. కోపము వచ్చినపుడల్లా ఒక నల్ల Marker Pen తో X ఒక్కొక్క గడిలో గీచుతూ పోయినామనుకొండి. వారాంతానికి ఆ Board మరియు దానిని అంటించిన గోడ ఎంత అసహ్యముగా కనిపించుతాయో గమనించండి. ఇక్కడ గళ్ళణు ఏర్పరచే గీతాలు నీలోకలిగే ఉద్వేగ పరంపరలు. ఆ Paper Board నీ మనసు, దానిని అంటించిన గోడ నీవే! ఇప్పుడు ఒక్క విషయము యోచించు. ఆ 'X' లేకపోతే గళ్ళవసరములేదు,
గళ్ళవసరము లేకుంటే గీతలవసరము లేదు. గీతాల అవసరము లేకుంటే Paper Board అవసరము లేదు. ఆ Paper Board అంటించే అవసరమే లేకుంటే గోడ ఎంత అందముగా వుంటుందో చూసుకో! మరి 'గోడ' అంటే నీవే కదా! కాబట్టి
లోభము,మోహము, కోపము నీ దరికి రానివ్వకుంటే నీలో పరమాత్మను ప్రతిష్ఠించుటకు సిద్ధమైనావని భావించు. అంతకు మించిన ఆనందము వేరేమున్నది చెప్పగలవా ?

लोभात् क्रोधः प्रभवति लोभात् कामः प्रजायते
लोभात् मोहश्च नाशश्च लोभः पापस्य कारणम्
- अज्ञात
लालच से क्रोध निकलती है; लोभ वासना / इच्छा को जन्म देता है; लालच और बर्बादी को पैदा करती है और अन्ततः लोभ पाप का कारण है।
गरीबी ज्यादा चाहता है, लेकिन लोभ ... सब कुछ! उसका कोई अंत नहीं है । लालची होता है तो वह हमेशा कुछ न कुछ चाहता ही रहता है। वैसा आदमी अपने रास्ते में आनेके सब कुछ भस्म करके अपना ख्वाइश पूरा करलेना चाह्ताह है । वह एक राक्षस की तरह है। लालच अन्ततः पाप के ढेरा बननेका दोहद होता है ।
इसके अलावा लालच क्रोध को जन्म देता है। लालची की पहली प्रतिक्रिया गुस्सा है। क्रोध असंतोष और अस्वास्थ्यकर भावना, जन्म देता है। क्रोध न ही अपन को बल्कि दूस्रों को भी जलादेती है।
लालच वासना को जन्म देता है। वासना कभी नहीं बुझती है । वह तो मन में भोगों को पैदा करनेवाला यन्त्र है।
वासना और क्रोध के साथ संयुक्त लालची सभी के पाप करने की दिशा में अपने विनाश की ओर बढ़जाता हैआदमीविनाश तो आदमी को सीधा नरक ही पहुँचासकती है।
इच्छा और प्रेम के साथ जुटेंगे तो अश्लीलटा उस के निकट भी नहीं आ सकती। एक हंसमुख चेहरा के साथ आदमी सब को खुशी की रोशनी में लोगोंको सब कुछ करलेनेका अवसर दे सकता है। अगर आदमी गुस्से में है, तो उसका शरीर के लिए वह नुकसान का कारण बनता है । गीता भी गुस्से के बारे में यही कहता है।

क्रोधात भवति सम्मोहः सम्मोहात स्मृति विभ्रमः।
स्मृति भ्रंशात बुद्धि नाशः बुद्धि नाशात प्रणश्यति।63।

क्रोध से मूढ़ता उत्पन्न होती है।मूढ़ता से स्मृति नष्ट हो जाती है।स्मृति के नष्ट हो जाने से बुद्धि का विनाश हो जाता है।बुद्धि के विनाश से व्यक्ति ही नष्ट हो जाता है।
क्रोध अंततः मूर्खता की ओर जाता है। हम निम्न उदाहरण के साथ इस श्लोक का अर्थ जान्ने केलिए कोशिश करते हैं।
एक पेपर बोर्ड लायक 1000 रुपयों का खरीदें। क्षैतिज आठ रेखा और खड़ी ग्यारह रेखा आहरण करेंगे। अब आप क्षैतिज 10 बक्से खडा 7 बक्से बनाए हैं माने अब आप 7x10 बक्से बनाए हैं। 7 सप्ताह के दिन और 10 एक दिन में क्रोध आने की संख्या है। आप क्रोध में कभी दूसरोंको परेशान करते हैं तो बॉक्स में एक बड़ा X लगादो।एक सप्ताह के अंत तक ऐसा करते हैं और तब हम यह देखते हैं की दीवार को लगायागया कागज़ 'X' से कितना जर्जर लगता है।कागज और दीवार दोनों भी बहुत बदसूरत दीखते हैं । और उसे देख के आप को आप ही के ऊपर घृणा हो जाता है ।
अगर 'X' क्रोध का प्रतिनिधित्व करते हैं, जबकि बक्से प्रति दिन आप क्रोध कियेसो संख्या पूरे हफ्ते के लिए प्रतिनिधित्व करते हैं। 'X' और बक्से अपने भावनाओं का प्रतिनिधित्व करते हैं, कागज अपने मन का प्रतिनिधित्व करता है और दीवार अपने आप को प्रतिनिधित्व करता है।
अगर आप को 'X' लगानेका जरूरत नहीं है तो या तो पेपर बोर्ड का जरूरत पडता ना ही दीवार को लगानेका। अब देखेंगे तो दीवार स्वच्छ और बेदाग है और उसी तरह अपनेआप भी।

lobhaat krodhaH prabhavati lobhaat kaamaH prajaayate
lobhaat mohashcha naashashcha lobhaH paapasya kaaraNam
- aj~naataFrom greed originates anger; greed gives rise to lust/desire; from greed (come) attachment and ruin; greed is the cause for sin.
Poverty wants much, but avarice... everything! There is no end or means to justify them either. He who is greedy is always wanting something. It is like a monster, standing with his mouth wide open, to devour everything that comes its way. The more that greed is fed, the more hungry it gets!

Apart from all these havoc that greed causes, it is the originator of anger. When the greedy doesn't get what his heart desires, the first response is to get angry. Anger breeds resentment, another unhealthy emotion, to go along with it. Anger burns the angry first, before causing any harm to the person he is angry with!
Greed gives rise to lust. Lust is never quenched and is inflamed further with indulgence.
Greed conjoined with lust and anger can only lead towards attachment and destruction, all of which, lead one towards committing sin. They say hell has 3 gates - lust; anger and greed, all of which can originate from greed. The best way to keep away from spiraling down this road, is keeping greed at bay.
only a vulgar mind will command a thing when he can get it done with willingness and love for a mere asking. A man with a cheerful countenance carries the sunshine of happiness with him. Angry man causes harm to his body, keeps others on tenterhooks. He suffers and makes others suffer. Bhagavadgita too says the same about anger.

krodhad bhavati sammohah
sammohat smriti-vibhramah
smriti-bhramsad buddhi-naso
buddhi-nasat pranasyati Bhagavadgita 2- 63

Anger ultimately leads to foolishness. Let me illustrate this Sloka with the following example.

Buy a paper board worth Rs.1000 . draw eight lines horizontally. draw eleven lines vertically. Now you have 7 boxes horizontally and ten boxes vertically.Now fix it to a wall of beautiful colour. Now you have 7X10 boxes. While 7 is the number of week days 10 is the number of times you get the anger. When ever you get anger and annoy others put a big cross fitting into the box . like that do up to the weekend and then observe. Both the paper and also the wall look so shabby that you your self hate it. while the crosses represent the anger, the boxes represent the number of times you got anger per day and as such for the entire week. While crosses and the boxes combined represent your state of emotion, the paper represents your mind and the wall represents your self. If you don't need to put any cross there is no need for the mind to provide space there for and as such no need to stick it to the wall. The wall is clean and immaculate and hence you yourself.

***********************************************************************************************************************

154.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

पश्य क्रमवशात् प्राप्‍तं भोज्यकालेऽपि भोजनम्
हस्तोद्यमं विना वक्त्रे प्रविशन्न कथञ्चन- पञ्चतन्त्र

పశ్య క్రమవశాత్ ప్రాప్తం భొజ్యకాలే.పి భొజనం
హస్తోద్యమం వినా వక్త్రే ప్రవిశన్న కథఞ్చన
- పఞ్చతంత్రము
ఈ వాస్తవమును మనసారా గమనించండి. భోజనము ఆకులో ఉన్నంత మాత్రాన చేతిని వాడనిదే నోటిలోకి పోదు. అంటే ప్రయాణము లేనిదే పని నెరవేరదు. పనిని గూర్చి తెలిసినంత మాత్రాన ఫలితము చేతిలోనికి రాదు. తెలిసిన విషయాన్ని పని లో ప్రయోగించితేనే ఫలితము వస్తుంది. 'గాలిలో దీపము పెట్టి దేవుడా నీవే దిక్కు' అంటే దేవుడు నేను చూసుకొంటా నీవు ఊరకనే వుండిపో అంటాడా! అందుకే భగవద్గీతలో శ్రీ కృష్ణ పరమాత్ముడు
కర్మణ్యే వాధిగారస్తే మా ఫలేషు కదాచన

మా కర్మఫల హేతుర్భూః మా తే సంగోస్త్వ కర్మణి 47--2

కర్మకు నీవే కర్తవు గానీ

ఫలమాశించకు పట్టు వదలకు

కర్మల జేసెడు కష్టమెందుకని

నిష్కర్మలబడి నీరసించకు 47--2

భగవానుడు ఫలము ఎందుకు ఆశించ వద్దంటున్నాడు అన్న మాటకు ఒక చిన్న ఉదాహరణ . ( ఈ ఉదాహరణలు

లౌకిక దృష్టి తోనే వ్రాస్తున్నాను తప్పితే పార లౌకిక దృష్టి తో కాదు. ఏ అమెరికాకో పోవలెనని air ticket తీసుకొన్నావు. నీకు

అన్కొని అవాంతరాలవల్ల ఆ flight తప్పింది. ticket నెక్స్ట్ flight కు మార్చుకోన్నావు. అంతలోనే నీవు కలువవలసిన వ్యక్తి

incoming flight లో దిగి నీకొరకు వస్తూ కనిపించినాడు. నీవు ఎక్క వలసిన flight crash అయింది. ఇక్కడ నీ తప్పేమీ

లేదు. నీవు మనసారా నీ ప్రయత్నమూ చేసినావు. జరుగలేదన్నది దైవనిర్దేశము. మరి నీకు అంతా మేలే జరిగినది కదా !

ఫలితము నీ కోరిక మేరకు అయివుంటే air crash తో ముగిసేది. అందుకే నీ ప్రయత్న లోపము లేకుండా నీవు చిత్తశుద్ధితో

పనిచేస్తే నీకు మంచి జరుగు తుంది ఆశించినది జరుగాకున్నా!

కాబట్టి పరిజ్ఞానము ఉంచుకో, పనితనము పెంచుకో, పనిబడితే వాడుకో, పరమేశ్వరుని నమ్ముకో, ఆయన ఇచ్చే ఫలితాన్ని అందుకో!
पश्य क्रमवशात् प्राप्‍तं भोज्यकालेऽपि भोजनम्
हस्तोद्यमं विना वक्त्रे प्रविशन्न कथञ्चन- पञ्चतन्त्र

सब कुछ हमारे खुद के प्रयासों के माध्यम से हासिल होता है। कोई रास्ता और नहीं है, यहॅा तक कि भोजन मुह में डालने में हाथ के प्रयास के बिना, भोजन के दौरान उपलब्ध नहीं होता है।

प्रयास के बिना, कोई परिणाम नहीं निकलता है। यहां तक कि अपने भोजन करने केलिए हाथ का इस्तेमाल नहीं करते हैं तो खाना थाली में ही रह जाता है । कुछ भी नहीं मुफ्त में आता है। जीवन में कुछ न कुछ हासिल करने के लिए कड़ी मेहनत की जरूरत पड़ती है।
बाहर के हवा में दिया जलाया रह्ख के भगवान् तू ही संभालना बोलेंगे तो वहा मूर्खता के शिवा और कुछ नहीं है।बिना दर्द के कोई फ़ायदा नहीं होता । भगवान् श्री कृष्ण ने भी गीता में ' कर्मण्ये वाधिगारास्ते... ' कहे हैं । अपना जो कर्त्तव्य है उसे हम पूरा निभाना है. सिर्फ फल जो होता है वह भगवान् पर छोड़ना है। फल अगर हमारे प्राप्त में है तो वह जरूर हमें मिलता है। काम जान ने से फल नहीं आत्ता । उस जान्क्कारी का प्रयोग काम में करेंगे तो और काम दिल से करेंगेतो भगवान् भी खुश होके हमें जोकुच भी मिलना चाहिए हमें देदेता है।

सिर्फ जानकारी से कोई लाभ नहीं है, उसे काम में प्रयोग करना है । फल पाने केलिए प्रार्थना के साथ प्रयत्न का भी जरूरत है।

paSya kramavaSaat praaptaM bhojyakaalE.pi bhojanam
hastOdyamaM vinaa vaktrE praviSanna katha~nchana
- pa~nchatantramu

Everything is achieved through our own efforts. See, no way can even food be available during a meal, without the effort of the hand in putting it into the mouth.

Without putting in effort, there is no result. Even in an action as simple as eating one's own food, the effort of the hand is essential for the food in the plate to reach his mouth. Nothing comes for free. The only place 'success' comes before 'work' is, the dictionary! (because 's' comes before 'w' wink emoticon. One has to work hard to achieve anything in life. Also, only then, does he understand the value of the results as well. Anything that is not hard earned, is easily taken for granted and squandered. When one understands the pain behind the gain, his attitude and approach towards life changes all together.

Knowing is not enough, one must apply. Willing is not enough, one must do!

***********************************************************************************************************************

155.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

अकृत्वा परसन्तापम् अगत्वा खलनम्रताम्
अनुत्सृज्य सतां मार्गं यत्स्वल्पमपि तद्बहु

అకృత్వా పరసంతాపం అగత్వా ఖలనమ్రతాం
అనుత్సృజ్య సతాం మార్గం యత్స్వల్పమపి తద్బహుః
మానవుడు తన ఉన్నతి కొరకు ఇతరులను నొప్పి పెట్టుట, ఇతరులను వంచన చేయుట, అన్నవి హీనమైన మార్గములు . తానూ పొందే లబ్ది ఒకవేళ తక్కువైనా మానవుడు ధర్మ పతమునునేప్పుడూ విస్మరించ కూడదు.
పరహింసా పరకీయ విత్త హరణాభావంబు సత్య వ్రతా
దరముం దానపరత్వ మన్యవనితోడంతోక్తి మూకత్వముం
బలతృష్ణాఝరభంజనంబు గురు నమ్రత్వంబునుం బ్రాణ భృ
త్కరుణా శాస్తస్రమద్వ సద్విధులు భద్రప్రాప్తికిన్ మార్గముల్

పరుల హింసింపకుందుటయు, పరధనము నపహరించకుండుటయు, సత్య నియమమును ఆడరించుటయు, దానమందపేక్ష కలిగియుండుటయు , పర స్త్రీలను గూర్చి చెడుగు మాట్లాకుండుటయు, పేరాశ అన్న ప్రవాహమును తెంపుట యు , పెద్దలయందు

వినయమును,జీవులయందు కరుణ, శాస్త్రములయందు సంభావన, సత్కార్యాచరణ అన్నవి మోక్ష మార్గములు.ఇది భర్తృహరి మాట.ఇంతకు మించి చెప్పవలసినది లేదు నా నోట. వింటే జీవితమూ పూవుల తోట, వినకుంటే కడపరాళ్ళ మేట.

अकृत्वा परसन्तापम् अगत्वा खलनम्रताम्
अनुत्सृज्य सतां मार्गं यत्स्वल्पमपि तद्बहु

महानता वहीं सिद्ध होसकता है जहाॅ दूसरों को नहीं उत्पीडन करते हैं यानी नहीं तडपाते हैं, स्वार्थ केलिए झूठी नम्रता से लोगों को धोका देना चाहते हैं, सिर्फ और सिर्फ धर्मं के मार्ग पर ही चलकर , अगर थोड़ा ही हासिल करलेते हैंवही अच्छा पन्था है ।
अन्य प्राणियों परेशान करना, धर्म के नाम से व्यापार करना, झूठी विनम्रता दिखाके लोगों को धोका देना , ऐसे कार्यों से अगर कोई जीवन में सब कुछ हासिलकरलेता है , तो भी उस से आत्मानंद उठा नहीं सकता। उसे एक न एक दिन करनी का फल भुगतना ही पड़ता है। इसतरह के कमाई से वे मन के किसी भी शांति नहीं पासकते है। वैसे लोगों के मन , मूर्ख और दूसरों को धोखा देने के लिए कुटिल योजनाओं को मंथन करनेमे, लगातार व्यस्त रह्जाता है।
मूल्यों का कदर करतेहुए एक ही बार में सब, पहाड़ों पर चढ़नहीं सकता, शिखाराग्र नहीं पहुँच सकटा लेकिन जो कुछ भी हासिल की है, वही अधिक है! मन को चैन और सुकून के अलावा कुछ भी नहीं चाहिए । यही कारण है कि उसे अधिक स्पष्टता, पवित्रता और धार्मिकता देता है! धन और मन शत्रु होते हैं। अगर धन मन को कब्जा करलिया तो आदमी अनैतिक बनजाता है। अगर मन धन पर कब्जा करलिया तो आदमी नैतिक बनजाता है | अंतर तो बहु कम दिखता है लेकिन अपनाना उतना आसान नहीं है ।
पुण्य, नैतिकता और सत्कर्म ही आप के पथ रखें।

akRtvaa parasantaapam agatvaa khalanamrataam
anutsRjya sataaM maargaM yatswalpamapi tadbahu@h

Without tormenting others, without putting forth false modesty, without giving up the path of the noble, any little achieved, attained is more.
Tormenting other beings, being dishonest, showing false submissiveness, trading off the very essence of dharma, one may think he has achieved everything in life. That might make him rich and comfortable too. But these benefits do not stay for long. Moreover, they do not bring any peace of mind. The mind is constantly busy, churning up devious plans to fool and cheat others.
Keeping the values, one may not climb mountains or reach the pinnacles of the noble, all at once. But any little achieved (without the above influences), is more! That gives him more clarity, purity and piety! Isn't that a much better reward than riches?
Keep thy path of virtue, morality and nobility.

**********************************************************************************************************************

156.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote
अर्था गृहे निवर्तन्ते श्मशाने मित्रबान्धवाः
सुकृतं दुष्कृतं चैव गच्छन्तमनुगच्छति

అర్థా గృహే నివర్తంతే శ్మశానే మిత్రబాంధవాః

సుకృతం దుష్కృతం చైవ గచ్ఛంతమనుగచ్ఛతి

ఇదే అర్థమునిచ్చే ఇంకొక శ్లోకము కూడా వుంది అది కూడా చదవండి.

ధనానిభూమౌ పశవశ్చ కోష్టే నారీ గృహద్వారే జనాః చితాయా

దేహ శ్చితాయాం పరలోకమార్గే కర్మానుగో గచ్ఛతి ఏకమాత్రాః

ధనమును భూమియందును, పశువులు పశువుల కొట్టము లోనూ,భార్యను యింటి ఇల్లాలు గడప వరకూనూ,

మిత్రజన బాంధవులు స్మశానము వరకునూ, ఈ కనిపించే స్థూల దేహము చితి చితిచేరు వరకు నీకు తోడు.

మరి నీ తోడు ఎవరు ?ఏకాకివై పరలోక మార్గముణు పట్టి పోవునపుడు కర్మమొక్కటే నిన్ననుసరించుచున్నది..

ఆకాలము ధనమును భూమిలో దాచే వారు ఇప్పుడు వార్డుషీ గతము (అనగా బ్యాంకులలో నిద్ర చేస్తుంది.)

మహా అంటే అది పనికి వచ్చేది అంత్య క్రియలకే. అదికూడా నీవు చూడబోవుటలేదు. మరి నీకెందుకీ తపన.

భార్య సహధర్మ చారిణి కానీ నీవు విగతి చెందిన పిదప మహా అంటే నీతో సాగేది గడప వరకే! కానీ నీతో

వచ్చుట తన ధర్మము కాదు. తన బాధ్యతలు, నీవు వదలి వెళ్ళినవి, సంపూర్తి చేయుట.కాబట్టి ఆమె కూడా

నీతో రాదు. బ్రతికి యుండగా నిన్ననుసరించిన నీ బందుమిత్రులో నిన్ను అనుసరించుతారు కానీ చితి

వరకే! ఆతరువాత ఒక్కసారి నీటిలో మునిగి తమ దారిన తాము పోతారు. మరి నీ జీవితమంతా

నిన్నంటిపెట్టుకొన్న నీ స్థూల శరీరమో నిన్నోదిలి చితిమంటలలో కాలిపోతుంది. ఆతరువాత నీ

ఆనవాలేదీనీవు గుర్తుంచుకోవలసినది ఏమిటంటే నీ ప్రయాణము అంతటి తో ఆగుట లేదు. నీవు పరలోక

మార్గమున పయనించుతూ వుంటే నీ కర్మలు , అవి మంచివో చెడ్డవో నిన్ను అనుసరించి వస్తూనే వుంటాయి

పైకి చేరే వరకు. నీ కష్టము మొదలయ్యేది అక్కడనే! అవి మంచివైతే నీకు మంచిదే! చెడ్డవైతే ఆ

దుష్ఫలితములను అనుభవించేటపుడు నిన్నెవ్వరూ రక్షిమ్పలేరు. ఇప్పటినండియైనా, ఇది చదివిన

తరువాతనైనా , మంచిని ఉంచు , మంచిని పెంచు, మంచిని పంచు.

अर्था गृहे निवर्तन्ते श्मशाने मित्रबान्धवाः

सुकृतं दुष्कृतं चैव गच्छन्तमनुगच्छति

धन घर में रह्जाता है , दोस्तों और परिवार श्मशान पर छोड़ पीछे लौट जाते हैं। (लेकिन) अच्छे और बुरे कर्मों दिवंगत आत्मा के पीछे चलते हैं।
इस दुनिया से कोई गुजर रहा है, अपनी सारी संपत्ति पीछे छोड़ देता है। उनका भौतिक संपत्ति मरेहुवे आत्मा के साथ स्मशान तक भी नहीं जाता । खर वह धन द्वार तक भी नहीं आता है!
उनके प्रियजनों केवल श्मशान को उसे ले जाने के लिए लंबे समय तक आते हैं। उनके काम वहाँ समाप्त हो जाता है, वे के वहां से घर वापस चले आते हैं।
आगे अपने अकेला यात्रा में, केवल साथी हैं अपने किएहुए अच्छे और बुरे कर्म हैं। उनके पास कोई नहीं बच रहा है। सिर्फ अपने किये कर्म उनके साथ निकलते हैं! छाहे बुरे हो या अच्छे । लेकिन ऊपर पहून्च्नेपर in कर्मों का फल स्वर्गवासी को भुगतना पड़ता है ।
उसी लिए कोई भी अपनी आगे की यात्रा के लिए एक सुखद सांगत्य चाहता है, माने अच्छे कर्म और सिर्फ अच्छे कर्म करता है तो केवल उसी के जरीए अपना स्थान सुख सुविधा के साथ वहां पा सकता है ।

arthaa gRhE nivartantE SmaSaanE mitrabaandhavaa@h
sukRtaM duShkRtaM chaiva gachChantamanugachChati

The wealth gets left behind at home, friends and family at the crematorium but good and bad deeds go behind the departed soul.
When passing on from this world, a being leaves behind all his possessions, in their own place and time. His material possessions are the first to be dropped. The do not even accompany him till the crematorium. He leaves them inside the door step of the house itself!
His near and dear ones come only so long as they have to carry him to the crematorium. Once their job is done there, they return home as well!
In his lonely journey onward, the only companions are his very own good AND bad deeds. There is no escape from them. Whether one likes it or not, his vices and virtues follow him and bear their fruit for sure!
If one wants an enjoyable company for his onward journey, he better start working when here! With good company, obviously set backs will be minimal and the path pleasurable.

***********************************************************************************************************************

157.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

यावत्स्वस्थो ह्ययं देहो यावन्मृत्युश्च दूरतः
तावदात्महितं कुर्यात् प्राणान्ते किं करिष्यति
- चाणक्य नीति

యావత్స్వస్థో హ్యయం దేహో యావన్మృత్యుశ్చ దూరతః
తావదాత్మహితం కుర్యాత్ ప్రాణాంతే కిం కరిష్యతి
- చాణక్య నీతి

దీపము ఉన్నపుడే ఇల్లు చక్క బెట్టుకోమ్మన్నది పెద్దలమాట. వారు కాచి వడపోసిన సత్యాలే చెబుతారు. వారికెప్పుడూ తమకు మేలుచేసిన సంఘానికి మేలుచేసే తలము తప్ప అన్యదా వుండదు. మహా మేదావి చాణక్యులవారు
పళ్ళు రాలి నడుము వంగి పతనమై పోనపుడే
అందము ఆరోగ్యముతో అలరు దేహమున్నపుడే
అంచెలంచెలుగ మంచిని అసాంతము మూటగట్టు
వాసనలకు బానిసవై వాస్తవాన్ని మరచితివో
పరుపు వరకే నీ దేహము పరిమితమై పోతుంది
వెనుక చింత చేసితివా వెర్రితనము ఔతుంది
ఆది శంకరులవారు కూడా 'భజగోవిందం భజగోవిందం గోవిందం భజ మూఢమాతే' అని ఎంతో దాక్షిణ్యము కలిగిన మాటను నిర్దాక్షిణ్యముగా చెప్పినారు . ఇంకా
' నారీ స్తన భర నాభీ దేశం దృష్ట్వా మాగా మోహావేశం
ఏటన్మాంస వసాది వికారం మనసివి చిన్తయ వరం వారం '
అని కుండ బద్దలు కొట్టినంత విపులముగా విశధముగా చెప్పినారు.
కాబట్టి సత్కర్మలకు చిన్నవయసునుంది అలవాటు పడితే పెద్దయిన తరువాత వాటి ఫలితాలు అందుకోగలుగుతారు.

यावत्स्वस्थो ह्ययं देहो यावन्मृत्युश्च दूरतः
तावदात्महितं कुर्यात् प्राणान्ते किं करिष्यति
- चाणक्य नीति
जब तक शरीर दुरुस्त है, मौत बहुत दूर है तभी आत्मा के लिए लाभकारी कर्म करना है। जब मौत के पास पहुँच जातेहैं तो तब कुछ भी नहीं कर सकते ! लम्बी आयु आदमी को इसलिए चाहिए की वह आत्मा शुद्धिसे भगवान् तक पहून्च्नेकेलिए साधना करसके । जीवन का आनंद कभीभी धन दौलत खाने पीनेमे नहीं मिलता । अगर मिल्ताभी है तो वह क्षणिक है ।

अच्छे स्वास्थ्य और रूप में, समय और ऊर्जा , सबसे आदि अधिक धन, गुण, संपत्ति, कमाने में जुड़ेंगे तो मौत करीब आनेका भी पता नहीं चलता । लेकिन वास्तविकता में, भोग 'जीवन का आनंद नहीं देता, वह तो क्षणिक है और वह आत्मा की प्रगति को नुकसान पहुँचाता है। चुस्त और स्वस्थ, आत्मा के लिए लाभकारी कर्म करने लगता है तो उसे चिरानंद और चिदानंद मिलता है । यह सच्चाई अगर कोई भी अपनी आखिरी सांस लेते समय जानता है तो वह कुछ बी नहीं कर पायेगा। अगर कोई अपने मूर्हता से लड़कपन खेल में खोता है, जवानी नींद भर सोताहाई उसे बुढापा देखकर रोना ही पडेगा ! उसीलिए इंसान जल्दी जागना बेहतर है ।
जीवन में जवानी का ही सुनहरे पल है अगर उस समय भक्ति मार्ग पकड़ ने केलिए विलम्ब करता है तो अपने बुरे वासनाओं के कारण अनारोग्य बनजाता है ,बिस्तर पर लेटने के सिवा उसे कोई और विकल्प नसही बचता । तब अगर वह जागृत होताभी है तो भी कोई फ़ायदा नहीं रहता । उसी लिए शंकराचार्यजी बोलते हैं
'भज गोविंदा भज गोविन्दम गोविन्दम भज मूढमाते'
अभी भगवानको समझना सीखो अंत काल में चिंता करनेसे कोई फ़ायदा नहीं होता!

yaavatsvasthO hyayaM dEhO yaavanmRtyuScha dUrata@h
taavadaatmahitaM kuryaat praaNaantE kiM kariShyati
- chaaNakya nIti

As long as the body is healthy, as long as death is far away (when younger), perform deeds beneficial for the soul. What can (one) do at the end of life (when death is near)?

When in good health and form, most of the time and energy is spent in accruing more wealth, properties, possessions, etc. All the younger years of life is engaged in 'enjoying life'. But in reality, the indulgences while 'enjoying life', only harm the progress of the soul. The poet says, when hale and healthy, perform deeds beneficial for the soul. No one knows when he would draw his last breath. But then, it is a know factor that most people live through their youth, grow old and eventually face death. When still young, when death is presumed to be far away, that is the time to work on performing good deeds. What can one do from his death bed, when old and frail, barely able to take care of himself!

The general misnomer amongst the youth is that, virtuous actions and noble deeds can be saved for a later date! But truth is, one has to rush to start being aware of his actions and benefiting his soul as early as he can. When one life time is just not enough to contemplate on everything, how can one think that he can while away more than half his precious time and still be able to accomplish everything in just a few years later! Another issue would also be all the unwanted vasanashe has accumulated in this birth as well. Unlearning and relearning again at a much later stage of life, will make it harder than ever to think about uplifting the soul!

Now is the time! Procrastination is not even a choice when the subject is the soul. One has to contemplate every single day, if his actions were pro-active towards the soul or degenerative! Only then can he move in the direction of progress.

****************************************************************************************************************

158.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

गुणानामन्तरं प्रायस्तज्ञो वेत्ति न चापरम्
मालतीमल्लिकाऽमोदं घ्राणं वेत्ति न लोचनं
- सुभाषितरत्नसमुच्चय
గుణానామంతరం ప్రాయస్తజ్ఞో వెత్తి న చాపరం
మాలతీమల్లికా.మోదం ఘ్రాణం వేత్తి న లోచనం
- సుభాషితరత్నసముచ్చయము
పూవు యొక్క స్నిగ్ధతను సౌందర్యాన్ని కళ్ళు చూడగలుతాయిగానీ వాసన గుర్తించలేవు. ఎ విషయములో ఎవరు నిపుణులో ఆ విషయము లోని గొప్పదనము వారికే తెలుస్తుంది.
రాయల సీమ ప్రాంతములోని జనపదములలో ఒక సామెత ఉంది.' మొరటు మనిషికి మొగలిరేకిస్తే మడిచి ముడ్డిలో పెట్టుకోన్నాదట' ఇది ఆ సామెత. ( తప్పుగా తలవ వద్దు. ఇటువంటి సామెతలు తెలుపకుంటే కనుమరుగౌతాయని వ్రాయుచున్నాను. ) కాబట్టి ఒక విషయములోని గొప్పదనము తెలియాలంటే దానికి సంబంధించిన విశేషజ్ఞుడికే సాధ్యమౌతుంది. ఇందులో కూడా ఇంకొక విషయము కూడా వుంది. వాసన చూసే పని ముక్కుడే కదా అని ఒక రొంప, జలుబు ,పడిశము (అన్నింటికీ అర్థము ఒకటే ) చేసిన వ్యక్తికీ అప్పజెబితే ఆటను గుడ్లు తెలవేయటమొకటే చేయ గలడు. కాబట్టి ముక్కుకు సంబంధించిన ఎవ్యాధీలేనివానికే ఆ పనిని ఒప్పజేప్పవలసి వుంటుంది.
ఓలె కొంచె మనుచు ఒక గుడ్డి పిల్లను
కుమ్మరొకడు చేసు కొనెను పెళ్లి
దొంతి కుండలన్ని దొరిలెను పగులుచు
రామ మొహనుక్తి రమ్య సూక్తి
నేను వ్రాసిన ఈ పద్యము ఇక్కడ ఉటంకించుట అసందర్భము కాదనుకొంటాను. పూర్వము కన్యాశుల్కము (ఓలె )
నిచ్చి అమ్మాయిని వరుడు తెచ్చుకొనేవాడు. ఒక కుమ్మరి పెళ్లి కూతురు గుడ్డిదైతే ఓలె తక్కువవుతుందని పెళ్లి చేసుకొన్నాడు. కుమ్మరి ఇంట్లో కుండల దొంతర అంటే ఎత్తుగా ఒకటిపైనొకటి పెర్చియున్తారుకదా. ఈ గుడ్డిపిల్ల నడచునపుడు చేతిలో కట్టె పట్టుకొని అటుఇటు కట్టె వూపుచూ నడవాలికడా! అప్పుడు ఆకట్టె అట్టడుగు వరుసలోనున్న కుండలకు తగిలి మొత్తము కుండలన్నీ పగిలిపోయినాయట. అందుకేగదా చిన్న పామునైనా పెద్ద కట్టెతో కొట్టమన్నారు.
కాబట్టి ఏపని ఎవరు చేస్తారో అందులోకూడా ఎవరికైతే నైపుణ్యము వుందో వారికే అందులోని విశేషత తెలుస్తుంది.
गुणानामन्तरं प्रायस्तज्ञो वेत्ति न चापरम्
मालतीमल्लिकाऽमोदं घ्राणं वेत्ति न लोचनं
- सुभाषितरत्नसमुच्चय

गुण का सार में अंतर एक विशेषज्ञ ही जान्सक्ता है ,दूसरे लोग किसीभी परिस्थिती में नहीं जानसकते हैं। मालती और चमेली के फूलों की खुशबू नाक से ही माना जासकता है , आँखों से नहीं।

केवल एक प्रतिभाशाली ही एक और प्रतिभाशाली की पहचान कर सकते हैं! एक विशेषता के सही मूल्य या मान्यता , केवल एक ज्ञाता द्वारा ही प्राप्त होता है। एक सच्चा जौहरी एक मणि की कीमत पता कर सकते हैं। केवल एक कवि एक कविता में सुंदरता देख सकते हैं। एक मूर्तिकार को सही मायने में एक और मूर्तिकार की कड़ी मेहनत देख सकते हैं।

आंख रूप देखने के लिए है। 'फूलों की खुशबू' तो, केवल नाक ही देख सकती है। एक ज्ञानी का कितना ज्ञान है यह एक विशेषज्ञ ही पहचान सकता है। यह सौंदर्य की उपस्थिति मानता करने के लिए आँख के बिना किसी और अंग नहीं कर सकता। लेकिन गंध जान्ने केलिए आँख उपयुक्त नहीं है।
हर एक काम का मान्यता केवल उस काम का विशेषज्ञ ही बता सकता है ।

guNaanaamantaraM praayastaj~nO vetti na chaaparam
maalatImallikaa.mOdaM ghraaNaM vEtti na lOchanaM
- subhaaShitaratnasamuchchaya

The difference in the essence of attributes is perceived by an expert, not others. The fragrance of the malati and mallika flowers are perceived by the nose, not the eye.

Only a genius can identify another genius! The true worth of an attribute is recognized only by a knower. A true jeweler can know the value of a gem. Only a poet can see the beauty in a poetry. A sculptor can truly see the hard work of another sculptor.

The eye is meant for the purpose of seeing, where as the job of the nose is perceiving smell. When the topic is 'the fragrance of flowers', only the nose is an expert, not the eye. The eye is best when it comes to perceiving beauty or the appearance of the surroundings. But sensing the smell is not a faculty for the eye.

Beauty sure lies in the eyes of the beholder!

***********************************************************************************************************************

159.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति

Eternal Quote

इन्द्रियाणि च सम्यम्य बकवत् पण्डितो नरः
देशकालबलं ज्ञात्वा सर्वकार्याणि साधयेत्- चाणक्य नीति

ఇంద్రియాణి చ సమ్యమ్య బకవత్ పణ్డితో నరః

దేశకాలబలం జ్ఞాత్వా సర్వకార్యాణి సాధయేత్

- చాణక్య నీతి

ఇంద్రియులందు సంపూర్ణ సమ్యమనము పాటించుతూ కొంగ ఒంటికాలుపై నిలిచి తన ఆహారమిన చేపలను పట్టుకొంటుంది. తెలివిపరుడు కూడా కార్య సాధన కొరకు తగిన సమయమునకై వేచియుంటాడు గానీ తొందర పడడు.
కొంగ తన ఆహారము అందుబాటులోకి వచ్చే వరకు కదలదు మెదలదు. అది అల్సత్వమా అంటే కాదు కానే కాదు. అవకాశము కొరకు అవసరమైన నిరీక్షణ అది. అందువల్లనే తానూ తలచిన ఆహారాన్ని పొందగాలుగుతూ వుంది.
వివేకి కూడా అవసరము కొరకు అవకాశమును వదలడు. ఎంత సేపయినా వేచియుంటాడు. కానీ అవకాశమును జార విడువడు. నిరీక్షణ ఎప్పటికీ అలసత్వము కానేరదు. అట్లని అలసత్వమూ నిరీక్షణ కానేరదు. తానూ కదలనంత మాత్రాన ఏమీ చేయుట లేదని కాదు. తనపరిసరములను ,తగిన సమయమును తగిన ఫలితముకై ఎదురు చూచుచున్నాడు. ఓర్పు అన్నది మానవునికి ఇస్తుంది నేర్పు. నేర్వకుంటే మిగిలేది ఓదార్పు.

इन्द्रियाणि च सम्यम्य बकवत् पण्डितो नरः
देशकालबलं ज्ञात्वा सर्वकार्याणि साधयेत्- चाणक्य नीति
समय और ताकत के बारे में पता रखतेहुए, एक सारस उसकी जगह से नहीं हिलती, उसी तरह एक सुविज्ञ , अपने होश काबू में रखते हुए, अं मौकेके इन्तजार में रहतेहुए उसके सभी कार्यों में सफल होता है।
एक सारस, यहां तक कि एक पैर पर खड़ी , अपनी पकड़ के लिए धैर्यपूर्वक इंतजार किए बिना, अपनी जगहसे
नहीं हिलती और आसपास की घटनाओं के बारे में ध्यान भी नहीं रखती, और मौका आने पर अपने शिकार को
पकड़ लेती है | सफलता पाकर ही सांस लेती है |

उसी तरह एक चतुर व्यक्ति भी अपने परिवेश के बारे में पता रखते हुए , अपने होश के सुख में उपज नहीं होने देता है। उनकी इच्छाओं या इंद्रियों की कमजोरियाॅ व अपने तर्क प्रबल नहीं होने देंता। परिस्थिथि के अनुसार उन्होंने खुद को समायोजन करलेता है या अपने आप को परिवर्तन करलेता है, फिर भी प्रतिबद्धता से अटल रहता है। उसकी शक्तियों और कमजोरियों, समय और स्थान के लिए उनकी जागरूकता, सभी को अपनी बुद्धि के लिए योगदान करते हैं। उनके धैर्य और दृढ़ता के जरिये अंत में उसे सुफल देके सफल करता है|
सब्र कभी भी निष्क्रिय नहीं होता, वह तो अं मौकेका इंतज़ार होता है |उस आदमी आलसी नहीं है! धीमी गति से मुश्किलों को पार करके अपना वंचित फल पाता है । धैर्य ज्ञान का साथी है शत्रु नहीं !

indriyaaNi cha samyamya bakavat paNDito naraH
deshakaalabalaM j~naatvaa sarvakaaryaaNi saadhayet
- chaaNakya nIti

By restraining the senses, like a stork, a learned person, aware of his space, time and strengths, succeeds in all his tasks.

A stork stands still in a place, without moving even a bit, waiting patiently for its catch, on one foot. It is very aware of the happenings around, yet restrains its senses. He knows his patience gets paid eventually!

Same is done by a shrewd person. He is very aware of his surroundings, but doesn't yield into the pleasures of his senses. He will not let his desires or weaknesses of the senses, overpower his reasoning. He is flexible to changes, yet firm in his conviction. His awareness to his strengths and weaknesses, time and space, all contribute to his wisdom. His patience and perseverance pay off eventually!

Patience is waiting, not passively waiting - that is laziness! But to keep going when the going is hard and slow - that is patience. Patience is the companion of wisdom!

**********************************************************************************************************************

160.

అజరామర సూక్తి
अजरामर सूक्ति
Eternal Quote

प्रभुतं कार्यमल्पं वा यान्नरः कर्तुमिच्छति
सर्वारम्भेण तत्कार्यं सिम्हादेकं प्रचक्षते- चाणक्य नीति
ప్రభుతం కార్యమల్పం వా యాన్నరః కర్తుమిచ్ఛతి
సర్వారంభేణ తత్కార్యం సింహాదేకం ప్రచక్షతే

- చాణక్య నీతి


పని ఎదయినాగానీ ప్రారంభించుటకు మునుపు ఎంతసేపయినా ఆలోచించవచ్చు, కానీ నిర్ణయించుకొన్న

పిదప అది చిన్నదే కానీ పెద్దదే కానీ కష్టము కలిగియుందనీ కలిగియున్డక పోనీ మధ్యలో వదలకూడదు. ఈ

విషయములో సింహము మనకు ఆదర్శము. వేటాడు నిర్ణయమునకు వచ్చిన తరువాత అది కుందేలే కానీ

కుంజరమే కానీ తన విధానము మార్చుకొనదు. అంటే ఒకసారి తాను పథకము వేసుకొన్న తరువాత అది

అమలు పరచుటే గానీ అడుగు వెనక్కు వేసే పనియుండదు. ఏదైనా పని మొదలు పెట్టినపుడు ఎన్ని

అడ్డంకులు ఎదురయినా వెరువక తుదికంటా లక్ష్యం కోసం శ్రమించడమే కార్య సాధకుడి నైజం. అందుకే

భర్తృహరి ఈ విధముగా అంటాడు

ఆరంభింపరు నీచమానవులు విఘ్నాయాస సంత్రస్తులై

యారంభించి పరిత్యజింతురురు విఘ్నాయత్తులై మధ్యముల్

ధీరుల్ విఘ్ననిహన్య మానులగుచున్ ధృత్యున్నతోత్సాహులై

ప్రారబ్ధార్థము లుజ్జగింపరు సుమీ ప్రాజ్ఞానిధుల్ గావునన్ |శా|

ఎప్పుడో ఎదురయ్యే అడ్డంకులను తలచుకుని ఏ పనీ చేపట్టనివారు అధములు. ఏదో చెయ్యాలన్న తపనతో

మొదలు పెట్టినప్పటికీ మధ్యలో ఆటంకాలు ఎదురవగానే వదిలేసేవారు మధ్యములు. ధీరులు పని

ప్రారంభించిన పిదప తగ్గే ప్రసక్తి ఉండదు. కార్యము పెద్దదా చిన్నదా అన్నది అతనికి అవసరము లేదు .

చేతికి తీసుకొన్న పని జరిగిందా లేదా అన్నదే ముఖ్యము.

प्रभुतं कार्यमल्पं वा यान्नरः कर्तुमिच्छति
सर्वारम्भेण तत्कार्यं सिम्हादेकं प्रचक्षते- चाणक्य नीति

कार्य महत्वपूर्ण हो या तुच्छ हो - शुरू से समाप्त तक वह एक शेर की तरह, कुल समर्पण के साथ अपना
लागू करना चाहिए।

एक शेर पहले, छिपकर दृष्टिकोण, फिर चुपचाप घूरघूरकर अपने शिकार की हर चाल देखता है और फिर सही समय पर आक्रमण करता है। यह शिकार की अपनी शैली है!
निश्चित रूप से इन कदमों का, हर एक समय निष्ठा के साथ करने के लिए है। चाहे वह एक छोटे से खरगोश हो या बड़े से बड़ा हाथी ।माने अपने शिकार को पाने में तकनीकों किसी भी हालत में ढीला नहीं करना चाहिए! ध्यान शिकार पर पूरी तरह से रखना है और हर घडी सतर्क रहना है और समर्पण के साथ करना है।

व्यक्ति काम सोचकर हाथ में लेना है और लेनेके बाद फिर लेना ठीक है या नहीं बोलके नहीं सोचनी चाहिए ।काम लगन के साथ करेंगे तो पूरी दुनिया द्वारा मान्यता प्राप्त हो जाता है ।
हमारे लगन के बारे में हमें खुद सोचना है दुसरे लोग नहीं ।

prabhutaM kaaryamalpaM vaa yaannaraH kartumichChati
sarvaarambheNa tatkaaryaM simhaadekaM prachakShate
- chaaNakya nIti
Be the task significant or trivial that one intends to do - he should execute it with total dedication from start (to finish), like a lion.
A lion first approaches stealthily, then crouches silently, watches every move of his prey and then pounces at the right time. This is his style of hunting! He certainly has to execute all of these steps, every single time. He can't lax on any of his hunting techniques just because he is preying on a little rabbit! He still has to be as cautious so as to not alert his meal away from him smile emoticon. He works just the same, whether he is hunting down an huge elephant or a tiny hare! His attention is totally on the prey and he does it with dedication.
Same should be the dedication, whether the task at hand is a significant one or a trivial one! Whether the task gets recognized by the entire world or not, whether his duty calls him in a forest with only animals to accompany (no paparazzi smile emoticon, it should be done with the same rigor and dedication!
Dedication is not what others expect of one, but what one expects of himself and offers to others!

****************************************************************************************************************